Nguồn cơn từ kích động mâu thuẫn sắc tộc

Cách đây 17 năm, tại Rwanda, miền trung châu Phi đã xảy ra một trong những cuộc diệt chủng tàn khốc bậc nhất trong lịch sử nhân loại. Nạn diệt chủng được châm ngòi bởi cái chết của Tổng thống Rwanda Juvenal Habyarimana, một người Hutu. Chiếc máy bay của ông này bị bắn hạ trên bầu trời sân bay Kigali vào ngày 6/4/1994. Lập tức cộng đồng người Hutu chiếm đa số dân số tại Rwanda đã đổ lỗi cho người Tutsi- một cộng đồng người vốn tồn tại mâu thuẫn sâu sắc từ hàng trăm năm trước. Điều không ai ngờ nhất là chỉ trong vòng vài giờ sau cái chết của tổng thống Juvenal Habyarimana , B.L lan rộng từ thủ đô ra khắp đất nước và kéo dài ngày càng ác liệt trong vòng 3 tháng liên tiếp.

th‌i th‌ể nhiều nạn nhân Tutsi bị sát hại tại một trại tị nạn ở Rwanda

Sau khi nhận được thông tin về cái chết của Tổng thống Rwanda Juvenal Habyarimana vào ngày 6/4/1994, lực lượng bảo vệ tổng thống đã ngay lập tức phát động một chiến dịch trừng phạt. Hàng loạt thủ lĩnh của các đảng phái chính trị đối lập bị sát hại và hầu như ngay lập tức cuộc thảm sát người Tutsi và những người Hutu theo đường lối trung hoà bắt đầu. Chỉ trong vòng vài giờ, lực lượng vũ trang Hutu được triển khai nhanh trên khắp đất nước để châm ngòi cho một làn sóng tàn sát.

Không chỉ dừng lại ở những người ủng hộ tổng thống Juvenal Habyarimana, lực lượng thân cận của ông này đã còn thuyết phục thường dân tham gia vào cuộc diệt chủng. Được kích động bởi lực lượng bảo vệ tổng thống cùng với chiến dịch tuyên truyền trên đài phát thanh, một nhóm vũ trang không chính thức có tên Interahamwe được huy động. Vào lúc cao điểm, nhóm này có tới 30.000 tay súng. Nhiệm vụ của họ là bắt và giết những người Tutsi, không phân biệt già trẻ trai gái, trẻ em hay phụ nữ.

Cả đất nước chìm trong loạn lạc, đẫm máu

Trong những ngày đẫm máu này, những tay súng cực đoan Hutu được trang bị dao rựa, cuốc, dùi cui và súng trường, hình thành đội quân giết người hung bạo. Nhóm vũ trang  Interahamwe còn vác loa đi khắp đất nước kêu gọi giết người Tutsi và cả những người ôn hòa cùng dòng máu Hutu. Những vụ tàn sát diễn ra ngay tại các giáo đường, các điểm dừng giao thông, chợ, tại các gia đình; và sự giết chóc thường diễn ra sau khi chửi mắng nguyền rủa, đánh đập hoặc hã‌ּm hiế‌ּp. Cả đất nước Rwanda chìm trong loạn lạc đẫm máu.

Điều làm cho người dân Rwanda giận dữ là cuộc diệt chủng diễn ra trong suốt 100 ngày nhưng các cường quốc trên thế giới như Mỹ, các nước thuộc Liên minh châu Âu và tổ chức quốc tế lớn nhất thế giới Liên hợp quốc dường như không có phản ứng gì, ngay cả khi cuộc diệt chủng biến thành một cuộc nội chiến "huynh đệ tương tàn".

Từng kệ sọ thường dân bị giết hại trong cuộc diệt chủng năm 1994 ở Rwanda

Theo thống kế của Liên hợp quốc, chỉ trong vòng 100 ngày, có tới trên 800.000 người Tutsi ôn hoà và một số ít người Hutu bị giết, ghi dấu ấn vào một trong những nạn diệt chủng kinh hoàng nhất trong lịch sử nhân loại.

Kể từ khi nạn diệt chủng nói trên chấm dứt, có khoảng 95.000 trẻ em ở Rwanda bị mồ côi cha mẹ và khoảng 2.000 phụ nữ nhiễm HIV do bị hã‌ּm hiế‌ּp. Năm 2001, ước tính có khoảng 264.000 trẻ em ở nước này bị mất mẹ hoặc bố vì bệnh AIDS và con số trên đã lên tới 350.000 trẻ em vào năm 2010.

Sau 100 ngày khi nạn diệt chủng Rwanda kết thúc khi một chính phủ đa sắc tộc được thành lập, những cái chết trong sự hoảng loạn của hàng triệu người vô tội vẫn luôn ám ảnh và đeo bám người dân Rwanda cho tới ngày nay. Mặc dù 17 năm đã trôi qua, nhưng những ký ức ghê rợn về chuỗi ngày được cho là “vết nhơ trong lịch sử loài người” vẫn như vừa xảy ra ngày hôm qua.

Mặc dù đã có cuộc sống tương đổi ổn định tại Mỹ, nhưng mỗi khi nhắc lại tới nạn diệt chủng 17 năm về trước, cô Rose Mapendo lại cảm thấy bàng hoàng và đau xót. Vào thời điểm đó, Mapendo đang bụng mang dạ chửa phải đưa chồng đến trú ẩn tại một nơi an toàn, còn cô cùng các con đi đến chỗ trú ẩn khác. Tuy nhiên, sau 1-2 tháng ẩn nấp, 3 chiếc xe tải chở lính đã xuất hiện trước nơi trú ẩn của Mapendo. Cô thoạt nghĩ chắc chắn chúng sẽ chẳng làm hại mẹ con cô bởi cô là phụ nữ và không phải một chính trị gia. Nhưng rồi chúng đã bắt tất cả mẹ con cô lên xe chở đi. Một số tên còn đề xuất “sao không giết quách chúng đi cho xong chuyện”.

Mẹ con Mapendo đã bị tống lên xe và được đưa đến một căn cứ quân sự, nơi có rất nhiều người khác đang bị giam giữ tại đây. “Căn phòng đó tối tăm, ẩm thấp và chỉ bé như 1 cái bếp. Ở đó, hơn 40 con người chúng tôi bị quân lính đối xử như những con thú vật”- Cô Mapendo nhớ lại.

Theo lời kể của Mapendo, hàng đêm, tất cả những phụ nữ, thậm chí cả các bé gái mười mấy tuổi cũng bị quân lính đem ra ngoài trời và cưỡ‌ּng hiế‌ּp. &ld