Được thiết kế bởi nhà điêu khắc người Pháp Frédéric Bartholdi, “Tự do Thắp sáng Thế giới”, hay được biết đến với tên gọi tượng Nữ thần Tự do, được khánh thành ngày 28/10/1886. Các bộ phân của tượng từng được trưng bày trước đó ở nhiều địa điểm và thời điểm khác nhau, nhằm thu hút sự quan tâm đối với dự án và gây vốn tài trợ để hoàn thiện công trình. Trong bức ảnh trên, phần đầu của bức tượng được triển lãm tại Hội chợ Thế giới tại Paris năm 1878, cánh tay cầm đuốc được trưng bày tại Philadelphia năm 1876 trong Triển lãm kỉ niệm 100 năm của thành phố này, và vài năm sau được chuyển tới Công viên Quảng trường Madison tại thành phố New York.

Chân dung người nghệ sĩ

Khi tạc tượng, nhà điêu khắc Bartholdi hi vọng sẽ mang đến cho nước Mỹ một món quà kỉ niệm nhân Lễ kỉ niệm 100 năm nước này vào năm 1876. Sau nhiều năm thảo luận về bức tượng, mà khởi đầu là bữa ăn tối vứoi giáo sư luật khiêm chính trị gia Édouard René de Laboulaye năm 1865, ông Bartholdi đã tới Mỹ lần đầu vào năm 1871. Ông hi vọng sẽ chọn được một nơi để dựng bức tượng. Sau này, ông đã rất hào hứng viết thư cho chính trị gia Laboulaye rằng ông đã chọn đảo Bedloe – vùng lãnh thổ liên bang, và ông miêu tả hòn đảo thuộc Cảng New York như một “mảnh đất chung của mọi tiểu bang”.

Tượng Nữ thần Tự do trong quá trình xây dựng

Ý tưởng thực hiện công trình này xuất phát từ lời bình luận của ông Laboulaye rằng rằng công trình liên quan đến sự độc lập của nước Mỹ nên là nỗ lực chung giữa người Pháp và người Mỹ. Tuy Laboulaye không định biến câu chuyện sau bữa tối thành một lời đề xuất chính thức, song ông đã trở thành đồng minh nhiệt tình của Bartholdi và đóng vai trò quan trọng trong việc tập hợp sự hỗ trợ của công chúng cho quá trình xây dựng công trình.

Những buổi đúc tượng đầu tiên, tại xưởng của Bartholdi năm 1883.

Những thách thức trong quá trình xây dựng

Tình hình chính trị tại Pháp những năm 1870 gây ra một thách thức lớn đối với việc gây quỹ để hoàn thành các bộ phận của bức tượng. Chính phủ Pháp đã tổ chức một cuộc thi xổ số và thu hút được 250.000 francs cho dự án, ngoài ra ngân quỹ dự án cũng nhận được tiền quyên tặng từ nhiều nơi. Năm 1881, Bartholdi đã tiếp xúc và nhờ Gustave Eiffel thiết kế bộ khung thép chống đỡ cho bức tượng. Cây đuốc cũng được mang về từ NewYork để ráp với phần còn lại của tác phẩm điêu khắc này.

Bức tượng Nữ thần Tự do đã gần hoàn thành, sừng sững giữa bầu trời Paris năm 1883.

Gây quỹ xây bệ tượng

Năm 1873, vẫn được biết đến với cái tên Panic of 1873 (Hoảng loạn 1873) đã dìm sâu nước Mỹ vào cuộc suy thoái kinh tế. Sau khi đề xuất sử dụng ngân quỹ Chính phủ để xây bệ cho bức tượng bị Quốc hội phủ quyết, chủ bút tờ New York World – ông Joseph Pulitzer tuyên bố sẽ cho in tên của tất cả các nhà tài trợ lên báo; và ông đã nhận được 102.000 USD tiền tài trợ chỉ trong có 5 tháng. Khi bệ tượng được hoàn thành vào đầu những năm 1880, bức tượng được tháo rời tại Paris và được vận chuyển trên hơn 100 tàu containers để tới New York. Bức tượng cập bến nước Mỹ vào ngày 19/6/1885, và được lắp ráp kịp thời để khánh thành đúng vào năm 1886.

Phần khuôn mặt của bức tượng đang chờ được lắp ráp

Bức tượng khổng lồ mới

Bức tượng nhanh chóng trở thành biểu tượng tự do đối với người nhập cư và người tị nạn. Vị trí của bức tượng trên hòn đảo Bedloe (năm 1956 được đổi tên thành Đảo Tự do theo một đạo luật Quốc hội) khá gần với cảng nhập cư của đảo Ellis, và là một trong những điều đầu tiên mà mọi người có thể nhìn thấy khi đến Mỹ.

Biểu tượng của Tự do

Từ Thế chiến thứ nhất, chính phủ liên bang đã sử dụng tính biểu tượng của Tượng Nữ thần Tự do để đưa ra đề xuất bảo toàn tự do thông qua việc ủng hộ nỗ lực chiến tranh của Mỹ. Hình ảnh bức tượng xuất hiện trên các tờ áp phích tuyển quân, trên quảng cáo trái phiếu chiến tranh và ngay cả trên các con tem bưu điện.

Trùng tu lần thứ nhất

Năm 1938, bức tượng đóng cửa tham quan từ tháng 5 đến tháng 12 để nâng cấp nhằm loại bỏ rỉ sét, thay thế những bậc thang bị rỉ sét trong bệ tượng và gắn thêm một lớp bọc bằng đồng để ngăn sự xâ‌ּm hạ‌ּi của nước mưa.

Theo kế hoạch trùng tu, người ta cũng tạm thời tháo các tia hào quang khỏi vương miện.

Kỷ niệm 200 năm nước Mỹ

Năm 1972, tổng thống Nixon khánh thành Bảo tàng Di dân Mỹ, được mở trong nền tượng Nữ thần Tự do, dù sau này bảo tàng phải đóng cửa năm 1991 do thiếu vốn duy trì, và chuyển đến đảo Ellis như hiện nay. Hệ thống chiếu sáng mới đã được lắp đặt trước Lễ kỉ niệm 200 năm nước Mỹ năm 1976, khi Cảng New York đăng cai tổ chức một cuộc đua thuyền buồm cho những chiếc thuyền đến từ khắp nơi trên thế giới, kết thúc cuộc đua là một màn trình diễn bắn pháo hoa quanh bức tượng.

Tu sửa lần hai

Tổng thống Ronald Reagan công bố thành lập Ủy ban Trăm năm tượng Nữ thần Tự do – đảo Ellis nhằm gây quỹ cho việc trùng tu sau khi nghiên cứu phát hiện ra cánh tay phải được gắn không chính xác, và bức tượng đã bị xoay chuyển khá nhiều do gió mạnh. Ngọn đuốc bị phát hiện là đã ngấm nước cũng được thay đổi bằng một mô hình giống hệt thiết kế của Bartholdi năm 1916.

Mở cửa trở lại

Đệ nhất phu nhân Nancy Reagan đã tới thăm bức tượng năm 1986 và mở cửa trở lại cho công chúng tham quan. Bức tượng đã được tu sửa có hệ thống ánh sáng mới làm nổi bật phần bệ và phần tượng, một lối vào mới, và được lắp đặt thêm chiếc thang máy để những người khuyết tật tới tham quan có thể lên đến bàn quan sát trong bệ.

Ngày 11/9

Vụ tấn công ngày 11/9 đã khiến bức tượng phải đóng cửa với người tham quan, do mối lo về an ninh. Không chỉ bức tượng bị đóng cửa, mà ngay cả hòn đảo Tự do cũng tạm thời hạn chế du khách tham quan. Cuối năm 2001, đảo Tự do đã mở cửa cho du khách, nhưng bức tượng vẫn tiếp tục đóng cửa, phần bệ được mở cửa trở lại vào năm 2004 và toàn bộ bức tượng được mở cửa năm 2009.

Chuẩn bị đóng cửa trùng tu

Cơ hội cuối cùng để tới thăm Tượng Nữ thần Tự do trước khi bức tượng đóng cửa một năm là ngày 28/10/2011, chính xác 125 năm tổng thống Grover Cleveland chủ trì khánh thành bứcc tượng. Tuy vậy, đảo Tự do vẫn tiếp tục mở cửa cho du khách tham quan trong quá trình tu sửa. Tượng sẽ được nâng cấp bởi hệ thống công nghệ điện tử, và lắp đặt thêm hệ thống chống cháy cho thang máy và cầu thang bộ. Chi phí tu sửa sẽ vào khoảng 27,25 triệu USD, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Ken Salazar, và bức tượng sẽ một lần nữa được mở cửa trở lại cho công chúng tham quan vào tháng 10/2012.