Các bằng chứng mà Reuters thu thập được ở thành phố Khoms cho thấy, một hệ thống trấn áp có tổ chức với những biện pháp, kể cả dí điện vào bộ phận sin‌ּh dụ‌ּc của các nghi phạm, giam giữ họ hàng tuần trong cái nóng nung người và chỉ cho uống vài ngụm nước, dùng dây điện quất họ trong khi trói chặt tay họ.  

Các biệt đội này sau đó được cho là đã vứt xác các nạn nhân vào các mộ vô danh trong một chiến dịch hòng đập tan làn sóng nổi dậy chống chính quyền.

Đó là một phần của một chiến dịch có toan tính, theo Nabil Al-Menshaz, một quan chức thuộc Hội đồng Chuyển tiếp quốc gia của phe nổi dậy, lực lượng đã chiếm được Khoms từ tay quân của Gaddafi. "Họ muốn uy hiế‌p người dân, vì nếu ai nghĩ đến việc theo phe nổi dậy, người đó sẽ phải thay đổi ý định".

"Những con diều hâu al-Fatah"

Những gì mà lực lượng của ông Gaddafi ở thủ đô Tripoli hành xử trong những ngày hỗn loạn cuối cùng trước khi quân nổi dậy giành được thành phố này cũng được chứng minh rất rõ ràng. Hàng chục th‌i th‌ể bị bỏ lại trên đường phố, với nhiều nhân chứng mô tả các tù nhân bị thảm sát trước khi các cai tù trốn chạy. Hàng nghìn người nữa thiệt mạng trong trận chiến ở các thành phố như Misurata và Zawiyah.

Nhưng những mô tả từ Khoms đã vẽ ra một bức tranh hoàn toàn khác và thậm chí tàn bạo hơn theo một số cách. Nhiều tháng trước khi quân nổi dậy giành chiến thắng, và khuất tầm quan sát của thế giới bên ngoài, ông Gaddafi đã điều hành một hệ thống tr‌a tấ‌n - tách biệt khỏi quân đội và cảnh sát - được tổ chức chặt chẽ đến mức các đơn vị có cơ cấu chỉ huy và chế độ riêng.

Trên một bức tường ở công trường xây dựng ngay bên ngoài Khoms mà một trong những đơn vị sử dụng để giam giữ các nghi phạm, lực lượng trung thành với ông Gaddafi đã viết bằng phấn đỏ tên đơn vị của họ: "Soqur Al-Fatah", tức "Những con diều hâu al-Fatah", ngụ ý tới cuộc cách mạng Al-Fatah năm 1969 đưa Gaddafi lên nắm quyền. Ở phía dưới, cùng nét chữ ấy, người đó viết: "Nhóm tử thần".

Khoms - cách Tripoli 120km về phía đông - là một thành phố đặc biệt. Chiến dịch trấn áp được tiến hành ở đó nhiều khả năng được lặp lại ở các nơi khác, cho đến khi chính quyền Gaddafi thất thủ. Chiến dịch đó bắt đầu từ đầu mùa hè, ngay sau khi các chi nhánh bí mật của quân nổi dậy ở Khoms tấn công lực lượng Gaddafi.  

Mohammed Ahmed Ali, một giáo viên 54 tuổi dạy tiếng Ảrập, cho biết ông bị bắt hôm 20/5 vì tham gia biểu tình phản đối Gaddafi. Ông được đưa tới một công trường xây dựng gần Khoms. Công ty đa quốc gia xây dựng công trình này đã bỏ đi và nơi đây được "Những con diều hâu Al-Fatah" chốt giữ.

Tại đây, Ahmed Ali bị tống vào một container chở hàng dài chừng 12m. Còn có 9 người khác nữa ở trong container này và có nhiều người khác trong container bên cạnh. Cứ vài ngày một lần, các bảo vệ đưa ông ra ngoài và dẫn tới một dãy nhà một tầng trước đó dành cho các công nhân xây dựng.

Giờ đây, khi trở lại nơi này để nhớ lại trải nghiệm, Ahmed Ali chỉ vào căn phòng mà quân của Gaddafi tr‌a tấ‌n ông, ép ông phải nhận tội tổ chức cuộc biểu tình mà ông tham gia. Ông lột áo ra, phô những vết sẹo chằng chịt hằn sâu trên lưng vì bị đánh bằng dùi cui và dây điện.

Ở một phòng khác, với một cột giàn giáo bằng sắt, Ali kể lại cảnh tay ông bị trói quanh đầu gối, bị treo lên cột và bị đánh liên tiếp. "Họ túm lấy râu tôi và đánh tôi. Sau đó, họ dùng báng súng đập tôi, họ cũng dí điện vào tôi", ông kể.

Công trường xây dựng này vương đầy những quân trang màu xanh bị vứt lại và các dây nhựa dẻo dùng để trói tay tù nhân. Rải rác xung quanh tòa nhà, nơi cảnh tr‌a tấ‌n diễn ra, là những hóa đơn mua nhiên liệu gửi cho đơn vị này, và các mẫu in ghi lại các loại vũ khí và đạn dược được phân phát cho các thành viên đơn vị.

Các mẫu in có dòng chữ: "Ủy ban tạm thời về quốc phòng, An ninh Suqur Al-Fatah". Bên dưới các tài liệu này mang tên của chỉ huy đơn vị, Ali Ayad Beshti.

Một quan chức thuộc tân Hội đồng địa phương, Al-Menshaz, nói rằng ông tin Beshti đã bỏ trốn tới Bani Walid, một thành phố ở phía nam Khoms vẫn nằm dưới sự kiểm soát của những người ủng hộ Gaddafi. "Chúng tôi nghĩ tất cả đều đã rời đi theo hướng đó", ông nói.

Bằng chứng cảnh tr‌a tấ‌n

Bên ngoài một đài phát thanh địa phương ở trung tâm Khoms, một người đàn ông địa phương khoe một đoạn video nghiệp dư trên điện thoại di động của ông, nội dung của nó càng củng cố bằng chứng về cảnh tr‌a tấ‌n mà Ahmed Ali đã kể. Ông này cho biết, tư liệu này được tìm thấy trên điện thoại di động của một người lính trung thành với Gaddafi bị bắt ở khu vực sau khi quân nổi dậy kiểm soát nơi này ngày 21/8.

Đoạn video cho thấy cảnh bên trong một container, ở một địa điểm khác nơi Ali bị giam. Sáu người trong trang phục thường dân ngồi hoặc nằm trên sàn nhà. Họ bị bịt mắt và trói tay chân. Trong đoạn băng, một nam giới mặc quân phục màu xanh tiến tới một trong số các tù nhân tựa lưng vào thành containter và đá túi bụi vào ngực ông.

Camera sau đó chuyển sang tù nhân khác đang bị đánh bằng dây điện. Tiếp đó, một người khác mặc quân phục đang giẫm lên lưng một tù nhân khiến người này kêu lên đau đớn.

Các quan chức của chính phủ lâm thời Libya nói rằng họ không biết những gì xảy ra với các tù nhân trong đoạn video. Tuy nhiên, họ tin rằng tất cả đã chết và đang tìm kiếm nơi những người đó có thể được chôn cất.

Cảnh tượng trong một phòng ở cuối một hành lang dài tại bệnh viện Khoms là bằng chứng rõ ràng hơn nữa về chiến dịch tr‌a tấ‌n của ông Gaddafi. 15 th‌i th‌ể nằm trên sàn, được quấn trong bạt với mỗi con số được ghim vào một người. Không có nhà xác trong bệnh viện, và căn phòng này chỉ có một máy điều hòa nhiệt độ.  

Mùi thịt thối rữa lan tỏa trong không khí. Để tiếp cận được những xác này, các chiến binh địa phương bảo vệ bệnh viện phải đeo ba khẩu trang phẫu thuật chồng lên nhau, và vẩy rượu vào để tránh mùi thối.

Một chiến binh bước vào phòng và kéo tấm bạt khỏi một trong số các thi thể. Họ mặc áo dân thường. Một trong số họ bị trói tay còn một người khác mất đầu. Tất cả được đưa vào bệnh viện tối hôm 4/9 sau khi họ được phát hiện ở nghĩa địa Sidi Muftah, bên ngoài Khoms.

Các quan chức địa phương biết rằng, có một bãi chôn ở một nơi nào đó, bởi vì, sau khi lực lượng của ông Gaddafi chạy khỏi Khoms, cư dân nơi đây đã tới để thông báo về các thành viên gia đình họ mất tích.

Khi kết thúc một vòng quanh công trường xây dựng nơi ông bị bắt giữ, Ahmed Ali đứng trước cửa một container. Khi ấy, người đàn ông này không thể hiện một cảm xúc nào nữa, nhưng đôi mắt ông đẫm nước khi nghĩ về những người đã không sống nổi để ra khỏi nơi này.