Giữa những tán rừng keo, rừng chè xanh mướt vùng Đông Bắc, trang trại rộng 7 ha của công ty TNHH MTV Phát triển Nông lâm ngư Quảng Ninh ồn ào náo nhiệt khi hàng trăm con vào giờ ăn.

Dẫn khách “mục sở thị” những chú lợn con mũm mĩm bên lợn mẹ đẹp như tranh Đông Hồ, anh Nguyễn Trọng Tú, Phó Giám đốc công ty hồ hởi giới thiệu, ông cha từ xưa đã có câu “Trán đốm trắng, lưng mình hơi võng/ Yên ngựa đen, khoang trắng vắt vai” để miêu tả giống lợn có màu lông pha đen, trắng, hồng tím này. Không chỉ có thịt thơm ngon, mỡ trắng, bì trong, lợn Móng Cái còn dễ nuôi, đẻ mắn, chăm con khéo. Người dân cho rằng, những phẩm chất tốt, khó tìm ở nơi khác này là nhờ lợn Móng Cái có tổ tiên là lợn rừng, lại sinh trưởng ở vùng giáp biển khí hậu trong lành, giàu thức ăn.

Anh Nguyễn Trọng Tú cho biết: “Từ nhỏ, chúng tôi đã biết cha ông nuôi giống lợn này. Chúng tôi muốn giữ nguồn gen quý thuần chủng không lai tạp để phát triển hơn nữa. Để làm được vậy, từ việc chọn nái mẹ đến sinh sản đàn con giống đều được kiểm soát rất chặt chẽ. Đặc biệt là khâu chăm sóc, cho ăn, tiêm phòng vacxin đầy đủ để khi cung cấp cho người dân phải là lợn sạch bệnh, tiêu chuẩn”.

Lợn Móng Cái có hình thức đặc thù, đầu đen, cổ khoang, thân trước màu đen, thân sau màu trắng vắt vai như hình yên ngựa.

Hiện nay, tại thành phố Móng Cái có khoảng 40 hộ chuyên nuôi lợn Móng Cái, cung cấp ra thị trường khoảng 5.000 con lợn thương phẩm mỗi năm với giá cả ổn định và cao hơn so với các loại lợn khác. Nhưng ít ai biết rằng, chỉ vài năm trước, để tìm được một con lợn Móng Cái thuần chủng là vô cùng khó khăn, bởi cả một thời gian dài ngành chăn nuôi chú trọng phát triển lượng hơn chất.

Ông Vũ Văn Kinh, Chủ tịch UBND TP Móng Cái chia sẻ, đã có lúc tìm 200 hộ chăn nuôi mà không có được một con giống thuần chủng, ngay cả người Móng Cái cũng không có món ngon đãi khách.

Hành trình khôi phục thương hiệu lợn Móng Cái cũng không hề đơn giản. Tìm lại nguồn giống quốc gia lưu trữ tại các trung tâm giống trong cả nước, chính quyền và các doanh nghiệp tâm huyết cùng kêu gọi, hỗ trợ vốn, kỹ thuật cho người chăn nuôi. Từ năm 2014, nhu cầu thị trường tăng mạnh, số hộ nuôi giống lợn Móng Cái thuần chủng cũng tăng dần. Nhiều trang trại đầu tư mở rộng cung cấp giống, sản xuất lợn thương phẩm quy mô lớn.

Chị Nguyễn Thị Loan (xã Quảng Nghĩa, TP. Móng Cái) sở hữu trang trại cung cấp gần 2.000 con lợn Móng Cái mỗi năm cho biết, các hộ đều nuôi bán chăn thả, cho lợn chạy vườn 4-6 tiếng mỗi ngày, lại ăn thêm rau dược liệu để có chất lượng thịt tốt nhất: “Kinh nghiệm nuôi lợn Móng Cái là phải cho ăn nhiều chất xơ, giảm tinh bột. Những giống lợn khác chỉ nuôi 3 tháng là được xuất chuồng nhưng giống lợn này phải 8 tháng mới được 40kg, 12 tháng 60kg. Bì lợn dày, trong, giòn, mỡ trắng, thịt đỏ thơm ngon ngọt nước. Quá trình chăn nuôi chúng tôi cũng được quan tâm xúc tiến thương mại, tham gia hội chợ trong và ngoài tỉnh, được nhiều người biết đến”.

Là sản phẩm OCOP cấp tỉnh của Quảng Ninh và định hướng trở thành sản phẩm OCOP cấp Quốc gia, thương hiệu lợn Móng Cái đang đứng trước cơ hội “hồi sinh” mạnh mẽ. TP. Móng Cái có kế hoạch xây dựng vùng nguyên liệu lên 8.000 con vào năm 2020, phát triển chuỗi sản xuất chế biến lợn Móng Cái với các sản phẩm giò chả, ruốc, khau nhục.

Ông Vũ Văn Kinh, Chủ tịch UBND TP Móng Cái cho biết thêm, để lưu giữ, bảo tồn nguồn gen quý của lợn Móng Cái, thành phố sẽ xây dựng quy trình khép kín từ sản xuất con giống đến nuôi lợn thương phẩm, đồng thời tiếp tục mở rộng quy mô đàn nuôi, hướng đến thị trường cả trong nước và xuất khẩu.

“Chúng tôi tập trung quản lý tốt chất lượng. Tuy rằng có thể không đủ lợn thương phẩm đáp ứng thị trường nhưng vẫn phải quản lý tốt chất lượng để giữ thương hiệu lợn Móng Cái, tạo công ăn việc làm cho bà con nông dân, nông thôn cũng như phát triển du lịch trên địa bàn. Quan điểm của thành phố là con lợn Móng Cái phải là sản phẩm đảm bảo chất lượng chứ không thể phát triển ồ ạt”.

Khắp các hội chợ xuân từ Quảng Ninh tới Hà Nội, gian hàng của thành phố biên giới với các sản phẩm từ lợn Móng Cái, giò chả mịn màng, nhân bánh chưng đậm đà, chân giò béo ngậy, khau nhục thơm lừng ngày càng được người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn