LTS: Xin được giới thiệu nguyên văn bài viết với tiêu đề trên của báo “Lenta.ru” ngày 23/12/2018 về một số nhận định của Stiven Hopkins - nhà khoa học người Anh vừa mới từ trần. Các tiêu đề và ảnh minh họa đều là của “Lenta.ru”.

Stephen Hawking - Nhà vật lý lý thuyết xuất sắc người Anh, nhà vũ trụ học, nhà văn, giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm vũ trụ lý thuyết thuộc Đại học Cambridge đã dành nhiều thời gian để phổ biến khoa học:

Ông viết sách phiêu lưu cho trẻ em, giảng bài, xuất bản các tiểu luận. Do đó, Stephen Hawking liên tục được hỏi ý kiến về các vấn đề chính của thời đại như có Chúa hay không? Có người ngoài hành tinh không? Có thể dự đoán được tương lai hay không? Khi nào thì con người phát minh ra cỗ máy thời gian? v.v…

Nhà khoa học đã thu thập một kho lưu trữ lớn các câu trả lời của mình. Và vào tháng 3/2018, Stephen Hawking qua đời. Ngay sau khi ông qua đời, những câu trả lời này đã được tập hợp lại thành một cuốn sách “Những giải đáp ngắn gọn cho các câu hỏi lớn”.

Cuốn sách được xuất bản bằng tiếng Nga bởi nhà xuất bản "Bombora". Và "Lenta.ru" xin trích đăng một số đoạn nói về người ngoài hành tinh và tương lai của nền văn minh Trái đất.

Có một cuộc sống khác trong vũ trụ hay không?

(...) Đã có khi nào trong quá trình nghiên cứu Thiên hà chúng ta có cơ hội gặp những sinh vật sống ngoài hành tinh hay chưa? Nếu theo lý lẽ về thang thời gian xuất hiện sự sống trên Trái đất thì còn có khá nhiều ngôi sao, mà trên đó có tồn tại sự sống.

Các hệ sao này được hình thành tách biệt hàng tỷ năm từ trước khi Trái đất hình thành - vậy thì tại sao trên thiên hà lại không có các dạng sống cơ học hoặc sinh học tự kiểm soát sinh sống trên đó? Tại sao không ai xâm chiếm và thậm chí không ghé thăm Trái đất?

Nhân tiện, tôi có thái độ phản bác lại những giả định cho rằng có các sinh vật ngoài hành tinh bay trên các vật thể UFO. Tôi nghĩ rằng bất kỳ chuyến thăm nào của người ngoài hành tinh đều phải được thể hiện rõ ràng hơn, và có lẽ, sẽ còn gây ra những điều khó chịu nào đó.

Vậy tại sao không ai đến thăm chúng ta? Cũng có thể, xác suất tạo ra sự sống tự phát rất nhỏ, nhỏ đến mức Trái đất hóa ra là hành tinh duy nhất trong Thiên hà, hoặc trong Vũ trụ là có sự sống.

Hình ảnh minh họa

Có một giả thuyết khác: thực sự có khả năng hình thành các hệ thống loại tế bào tự sao chép, nhưng hầu hết các dạng sống này chưa phát triển đến mức độ của những sinh vật có trí khôn.

Chúng ta quen coi cuộc sống thông minh là hệ quả tất yếu của sự tiến hóa, nhưng điều này có đúng không? Nguyên tắc nhân học cho rằng những khẳng định như vậy nên được xử lý một cách thận trọng. Nhiều khả năng tiến hóa là một quá trình hỗn loạn và sự hình thành trí tuệ chỉ là một trong nhiều kết quả có thể xảy ra.

Thậm chí không nhất thiết là trí tuệ, bằng cách nào đó, phải có ích cho sự tồn tại trong tương lai lâu dài. Vi khuẩn và các sinh vật đơn bào khác có thể vẫn tồn tại, ngay cả khi do kết quả của hoạt động của con người mà tất cả phần còn lại của sự sống trên Trái đất sẽ bị phá hủy.

Có lẽ trí tuệ là một hướng đi không hứa hẹn cho sự hình thành sự sống trên Trái đất, vì phải mất một thời gian rất dài - 2,5 tỷ năm - để trải qua một chặng đường từ các tế bào đơn lẻ đến các sinh vật đa bào, tiền thân cần thiết của sự sống có trí tuệ.

Stephen Hawking Ảnh: Frederick M. Brown / Getty Images

Đây là một lát cắt khá lớn về thời gian cần thiết cho đến thời điểm mặt trời bị hủy diệt, khá phù hợp với giả thuyết cho rằng khả năng hình thành trí tuệ trong các dạng sống là vô cùng nhỏ.

Trong trường hợp này, chúng ta có thể tìm thấy nhiều dạng sống khác trong Thiên hà, nhưng không chắc là chúng ta sẽ tìm thấy những sinh vật thông minh.

Sự sống có thể không phát triển thành các dạng có trí khôn vì một lý do khác: ví dụ, hành tinh sẽ va chạm với một tiểu hành tinh khác hoặc sao chổi. Năm 1994, chúng tôi đã quan sát sự va chạm của sao chổi Shoemakers - Levi với Sao Mộc. Kết quả là, phát hiện ra một vài tia lửa khổng lồ.

Người ta cho rằng đã có một sự va chạm của một vật thể tương đối nhỏ với Trái đất, xảy ra cách đây 66 triệu năm, dẫn đến sự tuyệt chủng của loài khủng long. Một số loài động vật có v‌ú nhỏ sống sót, nhưng tất cả các sinh vật có kích thước giống như con người hoặc lớn hơn gần như đã bị tiêu diệt hoàn toàn.

Thật khó để nói mức độ thường xuyên xảy ra các va chạm như vậy, nhưng có thể khẳng định rằng xác suất chu kỳ của chúng là khoảng 20 triệu năm. Nếu vậy, điều này có nghĩa là cuộc sống thông minh trên Trái đất được hình thành là nhờ sự may mắn ngẫu nhiên mà trong 66 triệu năm qua, không có điều gì tương tự như thế xảy ra.

Các hành tinh khác trong Thiên hà, nơi sự sống được hình thành, có thể không có thời gian tồn tại lâu như vậy mà không xảy ra những chấn động mang tính toàn cầu, đó là sự tồn tại đủ cho sự tiến hóa của những sinh vật thông minh.

Giả thuyết thứ ba là có một cơ hội đáng kể để sự sống hình thành và phát triển thành những sinh vật thông minh, nhưng sau đó hệ thống trở nên bất ổn định và cuộc sống thông minh tự hủy hoại. Đây là một lựa chọn rất bi quan, và tôi hy vọng rằng nó sẽ bị loại trừ.

Tôi thích giả thuyết thứ tư hơn: có những dạng sống thông minh khác trong không gian, nhưng chúng ta không chú ý đến chúng. Vào năm 2015, tôi được mời ăn trưa liên quan đến các dự án Breakthrough Listen Initiatives (Đột phá những sáng kiến lắng nghe), với mục tiêu là tìm kiếm cuộc sống thông minh ngoài trái đất.

Trong khuôn khổ của dự án Đột phá lắng nghe, các quan sát bầu trời đầy sao được tiến hành trên hai kính viễn vọng vô tuyến. Các thiết bị tiên tiến nhất được đưa vào sử dụng, dự án có nguồn tài chính rất hào phóng và được cung cấp hàng ngàn giờ làm việc với kính viễn vọng.

Hiện tại, đây là chương trình khoa học lớn nhất thế giới nhằm tìm kiếm bằng chứng về sự tồn tại của các nền văn minh ngoài trái đất. Dự án Đột phá tin nhắn là một cuộc thi quốc tế để tạo ra những thông điệp mà một nền văn minh phát triển có thể đọc được.

Nhưng trong khi bản thân chúng ta chưa tiến xa được bao nhiêu thì phải thận trọng với những câu trả lời có thể xảy ra. Ở giai đoạn hiện tại, cuộc gặp gỡ với một nền văn minh tiên tiến hơn có thể tương tự như cuộc gặp gỡ của những thổ dân Mỹ với Columbus, và tôi nghi ngờ rằng những thổ dân sẽ rất vui mừng vì cuộc gặp gỡ này. (...)

Hình ảnh minh họa

Sự sống trên Trái đất sẽ kéo dài?

Vào tháng 1 năm 2018, tạp chí Bulletin of the Atomic Scienceists, được thành lập bởi một nhóm các nhà vật lý tham gia dự án Manhattan để tạo ra vũ khí nguyên tử đầu tiên, đã đặt kim đồng hồ trên đồng hồ chỉ ngày tận thế, cho thấy sự không tránh khỏi của một thảm họa quân sự hoặc môi trường, đang đe dọa Trái đất, vào lúc 23:58 (2 phút trước lúc nửa đêm).

Về chiếc đồng hồ này có một câu chuyện khá tò mò. Chúng được ra mắt vào năm 1947, khi thời đại nguyên tử chỉ mới bắt đầu. Robert Oppenheimer, người chỉ đạo khoa học Dự án Manhattan, sau đó đã bình luận về vụ nổ của quả bom nguyên tử đầu tiên vào tháng 7/1945: “Chúng tôi nhận ra rằng thế giới không còn như trước nữa. Ai đó đang cười, và có người đang khóc. Phần đông thì im lặng. Tôi bỗng nhớ một dòng từ một văn bản của Ấn Độ “Bhagavad-Gita”: “Ta là Thần chết, là kẻ hủy diệt thế giới””.

Cảnh trong phim "2012"

Năm 1947, kim đồng hồ chỉ 23:53 (7 phút trước lúc nửa đêm). Bây giờ nó xích lại gần với Ngày phán xét hơn bao giờ hết, không kể đến việc đầu những năm 1950, chiến tranh Lạnh được giải tỏa...

Chiếc đồng hồ và chuyển động của cái kim, tất nhiên, chỉ hoàn toàn mang tính biểu tượng, nhưng tôi muốn nhấn mạnh rằng đây một cảnh báo của các nhà khoa học, trong đó có một phần là do cuộc bầu cử của Donald Trump, và cần phải có cách ứng xử nghiêm túc.

Chiếc đồng hồ này với ý tưởng cho rằng thời gian dành cho nhân loại đang cạn dần hoặc thậm chí sắp kết thúc là một thực tế hay chỉ là sự báo động? Và những cảnh báo này có kịp thời không hay là vô ích?

Cá nhân tôi rất quan tâm đến thời gian. Vì thứ nhất, cuốn sách của tôi đã trở thành cuốn sách bán chạy nhất và lý do chính cho sự nổi tiếng của tôi bên ngoài cộng đồng khoa học được gọi là "Lược sử thời gian".

Thậm chí có người còn nghĩ rằng tôi là một chuyên gia về thời gian, mặc dù, tất nhiên, để trở thành một chuyên gia ngày nay có lẽ không phải là điều tốt nhất.

Thứ hai, là một người, ở tuổi hai mươi mốt, tôi được cho biết rằng mình chỉ còn sống được có 5 năm nữa, nhưng đến năm 2018, tôi đã sống đến tuổi 76, nên tôi là một chuyên gia về thời gian, theo một nghĩa khác, cá nhân hơn nhiều.

Tôi cảm thấy rất lo âu và luôn nhận thức sâu sắc về quãng thời gian trôi qua và trong phần lớn cuộc đời mình, tôi luôn có cảm giác rằng thời gian dành cho tôi, như người ta vẫn thường nói, là thời gian được vay mượn.

Tôi không nhớ, có thời kỳ nào thế giới lại bất ổn về chính trị như bây giờ. Theo ý nghĩa kinh tế và xã hội, một số người đông đảo cảm thấy bị ném sang lề đường.

Kết quả là, họ quay sang với chủ nghĩa dân túy hoặc quay sang các chính trị gia nổi tiếng, những người có kinh nghiệm hoạt động nhà nước còn hạn chế nhưng lại có khả năng đưa ra những giải pháp quan trọng trong những thời điểm khủng hoảng.

Do đó, kim của đồng hồ Ngày tận thế phải được dịch chuyển đến gần điểm tới hạn, có tính đến những hành động của các lực lượng vô trách nhiệm hoặc có hại đẩy tới sự khởi đầu của Armageddon.

(Armageddon (tiếng cổ Hy Lạp): theo sách Khải Huyền sẽ là vị trí tiên tri về một nơi tập hợp quân đội cho một cuộc chiến trong thời kỳ tận thế. Thuật ngữ này cũng được sử dụng trong một ý nghĩa chung để chỉ kịch bản ngày tận thế - ND)

Hình ảnh minh họa

Hành tinh này hiện đang gặp nguy hiểm ở một số khu vực mà tôi rất khó giữ được thái độ tích cực. Những nguy hiểm là quá lớn và quá nhiều.

Trước hết, Trái đất ngày càng trở nên quá nhỏ hẹp đối với chúng ta. Tài nguyên của chúng ta đang bị cạn kiệt với một tốc độ đáng sợ. Chúng ta đã ban tặng cho hành tinh một món quà thảm khốc dưới hình thức biến đổi khí hậu.

Nhiệt độ tăng, băng cực giảm, sự biến mất của rừng, quá tải dân số, bệnh tật, chiến tranh, nạn đói, thiếu nước uống và giảm mạnh các loài động vật. Tất cả đều là những vẫn đề cần phải giải quyết, nhưng cho đến giờ vẫn chưa giải quyết được.

Sự nóng lên toàn cầu có sự góp phần của mỗi chúng ta. Chúng ta muốn sử dụng ô tô, muốn đi du lịch, muốn nâng cao mức sống. Vấn đề ở chỗ là khi mọi người hiểu được những gì đang xảy ra, thì có thể sẽ là quá muộn.

Vì chúng ta đang ở bên bờ của thời đại hạt nhân thứ hai và sống trong thời kỳ biến đổi khí hậu chưa từng có, và trên vai các nhà khoa học gánh trách nhiệm đặc biệt: thông báo cho xã hội và các nhà lãnh đạo chính trị về những nguy cơ đang chờ đợi loài người.

Là những nhà khoa học, chúng tôi hiểu sự nguy hiểm của vũ khí hạt nhân và tác động hủy diệt của nó, và chúng tôi thấy rằng ảnh hưởng của hoạt động và công nghệ của con người lên hệ thống khí hậu dẫn đến một sự thay đổi không thể khắc phục trong cuộc sống trên Trái đất.

Là những công dân của thế giới, chúng tôi nhận thức được nhiệm vụ của mình là chia sẻ kiến thức và cảnh báo xã hội về những rủi ro vô trách nhiệm mà chúng ta phải đối mặt hàng ngày.

Cảnh trong phim "Đường chân trời 2"

Chúng tôi đã thấy trước một mối nguy hiểm to lớn, nếu các chính phủ và xã hội không hành động ngay lập tức để loại bỏ vũ khí hạt nhân và ngăn chặn biến đổi khí hậu tiếp theo.

Trong khi đó, nhiều chính trị gia còn phủ nhận thực tế biến đổi khí hậu do con người gây ra. Nhưng thế giới hiện đang đứng trước một loạt các cuộc khủng hoảng môi trường.

Sự tan chảy của băng ở Bắc Cực và Nam Cực sẽ làm giảm lượng năng lượng mặt trời phản xạ vào không gian vũ trụ, và do đó góp phần làm tăng nhiệt độ. Biến đổi khí hậu có thể phá hủy Amazon và các khu rừng nhiệt đới khác, và điều này sẽ làm mất đi một trong những yếu tố để loại bỏ dioxide carbon khỏi khí quyển.

Việc tăng nhiệt độ của nước trong các đại dương có thể làm phát sinh thêm lượng khí thải dioxide carbon lớn. Cả hai hiện tượng này sẽ làm tăng hiệu ứng nhà kính, làm thúc đẩy sự nóng lên toàn cầu.

Do đó, khí hậu của Trái đất sẽ trở nên giống với khí hậu trên sao Kim: sự oi bức sẽ không thể chịu đựng nổi với những cơn mưa axit sunfuric ở nhiệt độ 460 độ C. Không thế có sự tồn tại của con người.

Chúng ta phải đi xa hơn Nghị định thư Kyoto - một thỏa thuận quốc tế được thông qua vào năm 1997, và ngay lập tức bắt đầu giảm lượng khí thải carbon. Chúng ta có công nghệ. Điều còn thiếu là ý chí chính trị.

Năm 1492, Columbus phát hiện ra Thế giới mới, nhưng chúng ta không có Thế giới mới thứ hai. Không có điều không tưởng trong tầm tay. Chúng ta đang rất thiếu không gian, và con đường duy nhất của chúng ta là đi đến những thế giới mới.

Vũ trụ là một nơi tàn khốc. Các hành tinh hấp dẫn những vì sao, những vì sao mới phát ra bức xạ chết người vào không gian, các lỗ đen va chạm với nhau, các tiểu hành tinh lao đi với tốc độ hàng chục km/giây.

Tất nhiên, tất cả những hiện tượng này không làm cho không gian trở thành một nơi đặc biệt hấp dẫn, nhưng đó chính là lý do khiến chúng ta phải đi vào không gian và không chịu ngồi yên. Chúng ta không thể tự bảo vệ mình, tránh khỏi sự va chạm với các tiểu hành tinh.

Hình ảnh minh họa

Vụ va chạm lớn cuối cùng xảy ra khoảng 66 triệu năm trước. Nó được coi là nguyên nhân gây nên sự tuyệt chủng của loài khủng long. Điều này có thể xảy ra một lần nữa. Đây không phải là khoa học viễn tưởng; điều này được đảm bảo bởi các định luật vật lý và lý thuyết xác suất.

chiến tranh hạt nhân hiện vẫn là mối đe dọa lớn nhất đối với nhân loại. Chúng ta đã ít nhiều quên đi mối nguy hiểm này. Nga và Hoa Kỳ không còn háo hức việc bấm nút vũ khí nguyên tử, nhưng chỉ cần một tai nạn xảy ra hoặc hành động của những kẻ khủ‌ng b‌ố có khả năng cướp một quả bom nguyên tử không được loại trừ.

Nguy cơ ngày càng gia tăng khi có nhiều quốc gia mới tiếp cận với vũ khí hạt nhân. Ngay cả sau khi chiến tranh Lạnh kết thúc, kho dự trữ vũ khí hạt nhân vẫn đủ sức hủy diệt chúng ta nhiều lần và các cường quốc hạt nhân mới làm tăng sự bất ổn. Theo thời gian, mối đe dọa hạt nhân có thể sẽ giảm bớt, nhưng những mối đe dọa khác sẽ xuất hiện, và chúng ta vẫn phải cảnh giác.

Dù sao, tôi nghĩ rằng trong một ngàn năm tới, một cuộc đối đầu hạt nhân hoặc thảm họa môi trường có thể sẽ hủy hoại hành tinh của chúng ta. Trên thang đo thời gian địa chất, điều này sẽ xảy ra trong chớp mắt.

Nhưng tôi hy vọng và tin rằng vào thời điểm đó, loài người có óc sáng tạo của chúng ta sẽ tìm ra lối thoát ra khỏi giới hạn nghiệt ngã của Trái đất và sẽ sống sót sau thảm họa.

Tất nhiên, điều này là không thể đối với hàng triệu các loài khác sống trên hành tinh, và cái chết của chúng sẽ vẫn đè nặng lên lương tâm của chúng ta. (...)