Trao đổi với Báo , các chuyên gia kiến nghị Chính phủ sớm chỉ đạo các cơ quan chức năng độc lập kiểm định lại chất lượng công trình cao tốc - hư hỏng. Dự án này do Tổng công ty CP Đầu tư và phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) làm chủ đầu tư.

Những hư hỏng đã có từ trước

Tháng 7/2017, một kỹ sư cầu đường tham gia thi công dự án Đà Nẵng - Quảng Ngãi đã có thư tố giác gửi Bộ GTVT. Trong đơn, người này tố cáo Ban quản lý dự án thiếu trách nhiệm, để nhà thầu vi phạm các quy định về quản lý chất lượng công trình ở các gói thầu A1, A2, A3 và gói thầu số 4, số 5.

Đơn cử gói thầu A5 (từ Km 124+700 đến Km 139+204, thu‌ộc đị‌a bàn các huyện Sơn Tịnh, Tư Nghĩa và Nghĩa Hành của tỉnh Quảng Ngãi), nhà thầu đã sử dụng vật liệu tại mỏ đá Hương Mao không đảm bảo chỉ số Los Angeles (chỉ số đánh giá khả năng chịu mài mòn của vật liệu như sỏi, đá dăm), không đảm bảo thành phần hạt.

Qua xác minh, thanh tra Bộ GTVT kết luận các chỉ tiêu cơ lý của mẫu đá Hương Mao không theo mẫu chung của dự án. Tháng 8/2017, đoạn tường chắn MSE (gói thầu số 5) cũng xuất hiện vết nứt bê tông nhựa, gây giảm, mất mát ma sát giữa cốt cứng và vật liệu.

Theo cảnh báo của kỹ sư (lúc phát hiện), sự cố trên có thể gây mất ổn định cục bộ, tuột cốt cứng, không đảm bảo tính nguyên vẹn của khối cốt liệu gia cường, phá hoại tường chắn MSA.

Tháng 4/2017, thanh tra Bộ GTVT nhận định trong quá trình thi công gói số 5, nhà thầu chỉ thí nghiệm chỉ tiêu hàm lượng CL (tan trong axit) trong cấp phối thô không quá 0,01%, phản ứng alkali-silic đối với cốt liệu hạt thô trong thí nghiệm nguồn.

Theo kỹ sư Trần Dân, cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi chưa đủ điều kiện thông xe. Ảnh: Đoàn Nguyên.

Thí nghiệm công tác cốt thép dự ứng lực tại dầm Super T, dầm I, không đầy đủ với yêu cầu, thiếu thí nghiệm khả năng neo giữ hệ thống 95% cường độ chịu kéo).

Thời điểm kiểm tra, cơ quan thanh tra phát hiện tại Km 124+700 - Km 128+610, đơn vị tư vấn giám sát đã đồng ý cho đơn vị thi công thay đổi biện pháp đắp nền K95 từ đất sang cát mà chưa được sự chấp thuận của chủ đầu tư và cũng chưa có thiết kế bản vẽ thi công điều chỉnh.

Những dấu hiệu bất thường trên đã được cơ quan thanh tra báo cáo lên Bộ GTVT.

Phải giám định lại chất lượng cao tốc

Dưới góc độ chuyên môn, kỹ sư Trần Dân, Phó chủ tịch Hội Cầu đường TP Đà Nẵng, cho rằng dự án cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi là công trình quốc gia quan trọng nên được áp dụng đúng theo Tiêu chuẩn Việt Nam.

Khi Chính phủ đồng ý cho triển khai dự án, các hồ sơ thiết kế, thi công... đã được các cơ quan chuyên môn của Bộ GTVT, Bộ Xây dựng thẩm định. "Khi triển khai, chủ đầu tư, đơn vị tư vấn giám sát và các nhà thầu phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định trong hồ sơ thiết kế được phê duyệt", ông Trần Dân nói.

Ông Trần Dân rất bất ngờ khi biết việc chủ đầu tư, đơn vị thiết kế và các nhà thầu đã có những điều chỉnh, thay đổi vật liệu trong quá trình thi công cao tốc. Theo kỹ sư, bất cứ sự thay đổi nào về thiết kế, vật liệu đều phải được chủ đầu tư chấp thuận.

Vật nuôi chạy trên cao tốc. Ảnh: Giáp Hồ.

"Những điều chỉnh trên đều có thể dẫn đến sự thay đổi về kết cấu và chất lượng công trình", kỹ sư Dân nói và cho rằng cao tốc Đà Nẵng - Quảng Nam chưa đủ điều kiện để khai thác theo đúng quy chuẩn hiện hành.

Phó chủ tịch Hội Cầu đường TP Đà Nẵng không hiểu vì sao những sự cố trong quá trình thi công đã được thanh tra Bộ GTVT chỉ ra từ năm 2017, nhưng Hội đồng nghiệm thu Nhà nước vẫn cho thông xe tuyến cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi.

"Ở nước ta có đầy đủ Bộ, ngành, ban bệ để kiểm tra, giám sát công trình quốc gia. Không rõ lúc nghiệm thu, cơ quan chức năng có đến kiểm tra hiện trường không, hay chỉ đọc hồ sơ báo cáo? Tất cả những vấn đề này cần phải làm rõ để trả lời thỏa đáng cho dân", ông Trần Dân nói.

Phó chủ tịch Hội Cầu đường TP Đà Nẵng hoan nghênh Bộ GTVT đã vào cuộc thanh tra đột xuất dự án này. "Tuy nhiên, nội dung thanh tra chưa toàn diện. Bộ GTVT mới dừng lại ở thanh tra việc quản lý, thực hiện, khai thác dự án 34.500 tỷ", kỹ sư Dân cho biết cần "đại phẫu" kiểm định lại chất lượng dự án 34.500 tỷ.

Chiều 17/10, nhà thầu khắc phục xong những vị trí hư hỏng. Ảnh: Tiến Đạt.

"Những ’ổ gà’ trên cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi chỉ là phần nổi. Để cho khách quan, Chính phủ cần chỉ đạo cơ quan thanh tra, giám định độc lập, kiểm định lại chất lượng công trình để tìm ra những khuất tất đang còn nằm sâu dưới lòng đất", ông Dân nói.

Bộ GTVT thanh tra có khách quan?

Trao đổi với Báo , ông Lê Viết Chữ, Bí thư tỉnh ủy Quảng Ngãi, cho rằng trong quá trình thi công có thể xảy ra sai sót. "Nguyên nhân có thể do địa chất hoặc thi công. Việc này cơ quan Trung ương phải vào cuộc kiểm định chất lượng mới biết được", ông Chữ nói.

Theo ông, về lâu dài cơ quan Trung ương phải thanh tra toàn diện để xác định nguyên nhân của sự cố trên. "Việc thanh tra phải tiến hành đúng quy trình, bài bản và khách quan", ông Chữ nói thêm.

Người đứng đầu Tỉnh ủy Quảng Ngãi cũng cho rằng việc Bộ GTVT cho thanh tra dự án này là đúng quy trình và cần thiết. Tuy nhiên, nếu có một đơn vị thanh tra độc lập thì tốt hơn.

Về trách nhiệm, ông Nguyễn Bá Sơn, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội đơn vị Đà Nẵng, không đồng ý với những biện hộ của lãnh đạo Ban quản lý dự án cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi khi cho rằng đường hỏng là do trời mưa, dù sau đó VEC đã đính chính.

"Đường vừa khai thác mà đã hỏng thì rõ ràng nó phải có vấn đề. Anh làm cái nhà vừa xong mà bị nứt, bong tróc cũng không chấp nhận được huống gì một công trình quan trọng như cao tốc", ông Sơn nói.

Luật sư Đỗ Pháp (Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng) cho biết vụ cao tốc 34.500 tỷ có dấu hiệu sai từ khâu công tác chỉ định thầu đến bán thầu. "Tại kỳ họp Quốc hội sắp tới, các đại biểu, đặc biệt là đại biểu của tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, phải có trách nhiệm chất vấn vấn đề này với Bộ trưởng Bộ GTVT", ông Pháp kiến nghị.

Chuyên gia pháp lý này không hài lòng khi thanh tra của Bộ GTVT vào cuộc. "Bộ GTVT là cơ quan chủ quản của VEC nên công tác thanh tra liệu có khách quan? Nó giống như việc cha vào cuộc để thanh tra đứa con thì người dân dễ nghĩ đến tình trạng ’giơ cao đánh khẽ’ và yêu cầu rút kinh nghiệm", luật sư nói.

Luật sư Đỗ Pháp kiến nghị Chính phủ nên chỉ đạo cho một cơ quan độc lập để thanh tra, kiểm tra toàn diện dự án này. "Nếu Bộ GTVT thanh tra thì giống như vừa đá bóng, vừa thổi còi", ông Pháp nhấn mạnh.