Tờ Economic Journal ngày 2/10 cho biết, quan hệ Mỹ - Trung lâu nay luôn trong tình trạng “đấu mà không vỡ”, tức là giữa hai nước tồn tại nhiều mâu thuẫn, nhưng lại có nhiều điểm giao thoa về lợi ích, khó có thể sụp đổ.

Nhiều năm qua, phe bồ câu trong chính quyền Mỹ, giới tinh anh ở Phố Wall và hoạt động ngoại giao nhân dân luôn đóng vai trò như “dầu bôi trơn” trong quan hệ Mỹ - Trung, khiến va chạm giữa hai nước không bị rơi khỏi tầm kiểm soát, kịp thời lắng xuống.

Tuy nhiên, từ khi ông Donald Trump lên làm Tổng thống Mỹ, cục diện trên đã thay đổi triệt để, cái gọi là “dầu bôi trơn” trong quan hệ Mỹ - Trung đã không còn nữa.

Thứ nhất, việc phe ôn hòa không lên tiếng ủng hộ Bắc Kinh mà Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc Terry Branstad là ví dụ mới nhất. Terry Branstad được coi là quan chức ôn hòa nhất thuộc phe ôn hòa trong chính quyền Tổng thống Trump.

Hôm 30/9 vừa qua, Terry Branstad đã đăng một bài trên tờ Des Moines Register với từ ngữ cứng rắn, chỉ trích Trung Quốc. Việc ngay cả những người ôn hòa như Terry Branstad còn không thể “nhẹ nhàng” với hành động của Trung Quốc phản ánh một cách đầy đủ rằng, Nhà Trắng giờ đây đã hoàn toàn bị kiểm soát bởi phe diều hâu (cứng rắn).

Thứ hai là việc giới tinh anh phố Wall bị gạt sang bên lề. Nhiều năm qua, những nhà tài phiệt phố Wall có sức ảnh hưởng rất lớn trong quan hệ Mỹ - Trung. Nhưng sau khi chính quyền Trump xác định Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chiến lược, các nhà tài phiệt phố Wall đã mất đi tác dụng điều hòa quan hệ Mỹ - Trung.

Thứ ba là sự đình trệ của ngoại giao nhân dân. Mấy năm qua, ngoại giao nhân dân đã giúp Mỹ - Trung tăng cường hiểu biết, hóa giải mâu thuẫn. Nhưng sau khi chính quyền Trump coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chiến lược, các hoạt động ngoại giao nhân dân đã bị đình trệ.

Các lực lượng đóng vai trò ổn định, điều hòa quan hệ Mỹ - Trung hiện nay đã bặt tiếng. Thực tế này dự báo quan hệ hai nước rất có thể sẽ phát triển theo hướng xấu hơn và tình hình khó có thể lạc quan.