Những kết quả chính

Sau các cuộc đàm phán có thể coi là chân thành và cởi mở trong hai ngày 18 và 19-9, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã chính thức ký "Tuyên bố chung tháng 9" với những cam kết cụ thể nhằm hướng tới nền hòa bình và thịnh vượng chung trên bán đảo Triều Tiên, cho dù còn rất nhiều thách thức và rào cản trên tiến trình này.

Trong một cuộc họp báo chung tại Bình Nhưỡng, hai nhà lãnh đạo đã thông báo một số kết quả chính đạt được tại Hội nghị vừa diễn ra, trong đó nổi bật là việc ông Kim Jong-un đã đồng ý đóng cửa hoàn toàn cơ sở thử tên lửa đạn đạo Tongchang-ri và sẵn sàng đóng cửa vĩnh viễn cơ sở nghiên cứu hạt nhân chính là Yongbyon dưới sự giám sát của các thanh sát viên quốc tế, với điều kiện Mỹ có biện pháp đáp lại tương xứng. Ông Kim Jong-un cũng dự kiến thăm Seoul trong thời gian tới, có khả năng ngay trong năm 2018.

Bên lề Hội nghị thượng đỉnh, Bộ trưởng Quốc phòng hai nước cũng đã ký một thỏa thuận quân sự nhằm làm giảm căng thẳng ở khu vực biên giới, cụ thể là xóa bỏ 11 đồn biên phòng từ nay đến cuối năm. Hai bên cũng đồng ý thiết lập một vùng đệm ở Hoàng Hải, đình chỉ các cuộc tập trận bắn đạn thật trên biển, thiết lập một vùng cấm bay dọc biên giới để ngăn ngừa những sự cố ngoài ý muốn.

Nội dung hòa giải hai miền Triều Tiên cũng được các nhà lãnh đạo hai bên rất quan tâm. Theo "Tuyên bố chung tháng 9", hai bên đã đồng ý xây dựng một cơ sở để tổ chức các cuộc họp mặt các gia đình bị ly tán do chiến tranh vào bất cứ lúc nào, thúc đẩy việc nối liền các tuyến đường bộ và đường sắt giữa hai miền. Nền ngoại giao thể thao tiếp tục được phát huy, với quyết định của hai nước có đoàn thi đấu chung tại Thế vận hội 2020, cùng đăng cai tổ chức Thế vận hội 2032.

Thực tế là Bình Nhưỡng đã đưa ra rất nhiều hứa hẹn. Đó sẽ là những bước tiến quan trọng và cụ thể, giúp quan hệ giữa hai miền Triều Tiên thêm hòa dịu.

Giới chuyên gia hoài nghi

Tuy nhiên, vấn đề là ông Kim Jong-un vẫn từ chối cung cấp danh mục kho vũ khí và các cơ sở hạt nhân của Triều Tiên như Washington yêu cầu. Ông Kim Jong-un cũng không nói một lời về các dàn phóng tên lửa di động, hoặc khả năng làm giàu uranium của Bình Nhưỡng. Vì vậy, chưa chắc thỏa thuận đạt được tại Hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần thứ 3 có đủ sức thuyết phục Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lập tức lên tiếng hoan nghênh kết quả Hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần thứ 3, song giới chuyên gia về Triều Tiên hiện nay có rất nhiều người vẫn tỏ ra hoài nghi những cam kết của nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Một số chuyên gia cho rằng quyết định của Bình Nhưỡng đóng cửa hoàn toàn cơ sở thử tên lửa Tongchang-ri không ảnh hưởng đến khả năng hạt nhân và tên lửa của nước này. Họ cho rằng động thái này chỉ góp phần thể hiện việc Bình Nhưỡng thực thi từng bước giải giáp hạt nhân theo đúng trách nhiệm.

Tháng 5 vừa qua, Triều Tiên đã tiến hành phá hủy các lối vào một cơ sở thử nghiệm hạt nhân dưới lòng đất mà không có sự giám sát của các thanh sát viên quốc tế. Ông Vipin Narang, nhà nghiên cứu kiểm soát vũ khí tại MIT, nhận định việc đóng cửa cơ sở thử tên lửa của Bình Nhưỡng "có thể rất tốn kém nhưng... không phải là bước tiến lớn hướng tới phi hạt nhân hóa". Ông lưu ý thêm rằng đó cũng là cam kết mà ông Kim Jong-un đã đưa ra trong cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Singapore hồi tháng 6-2018. Ông nói: "Trên thực tế, ông Kim Jong-un cho đóng cửa một cơ sở đã ngừng hoạt động trong nhiều tháng".

Cơ sở thử nghiệm nói trên được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như Tongchang-ri, Dongchang-ri và Sohae. Trong các cuộc hội đàm với ông Trump, cái tên Sohae được nhắc nhiều hơn, nhưng trong tuyên bố mới nhất, Kim Jong-un lại nhắc tới cái tên Dongchang-ri. Chuyên gia nghiên cứu Narang cho rằng "đó là một sự mập mờ và tôi nghĩ, có tính chủ đích". Việc sử dụng các tên gọi khác nhau có thể thuyết phục được một số người rằng Triều Tiên đang thực hiện cam kết bổ sung.

Trong khi đó, ông Joseph Bermudez, chuyên gia phân tích hình ảnh của trang mạng 38 North, cho biết Sohae là nơi thực hiện chương trình không gian của Triều Tiên. Năm 2012, Triều Tiên đã thành công trong việc đưa vệ tinh đầu tiên lên quỹ đạo bằng tên lửa đẩy từ bãi thử Sohae. Vụ phóng thứ hai được thực hiện vào năm 2016. Mặc dù bề ngoài có vẻ cơ sở này chủ yếu phục vụ mục đích dân sự, nhưng hai nhà nghiên cứu Bermudez và Narang cho rằng các tên lửa đẩy được sử dụng để đưa vệ tinh lên không gian lại có nhiều điểm tương đồng với loại tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM). Chuyên gia Bermudez nhấn mạnh, "công nghệ có thể được chuyển đổi giữa các chương trình dân sự và quân sự". còn nhà nghiên cứu Narang khẳng định rằng một số động cơ tên lửa ICBM từng được thử nghiệm tại bãi thử Sohae.

Theo Trung tâm nghiên cứu không phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt James Martin, Sohae từng đóng vai trò quan trọng đối với chương trình không gian của Triều Tiên, nhưng trong vài năm trở lại đây đã không còn hoạt động. Sau vụ phóng vệ tinh năm 2016, cơ sở này được chính quyền Bình Nhưỡng sử dụng để thử nghiệm các loại tên lửa tầm ngắn. Vụ thử mới nhất diễn ra vào tháng 3-2017. Trong vài tháng trở lại đây, chuyên gia Bermudez và một số chuyên gia khác của trang 38 North phát hiện những dấu hiệu cho thấy các tòa nhà tại Sohae đã bị phá hủy từng phần và hoạt động phá dỡ ở thời điểm hiện tại đã kết thúc.

Chương trình phát triển tên lửa ICBM của Triều Tiên có thể được thực hiện ở nhiều cơ sở khác nhau. Vụ phóng thử tên lửa ICBM mới nhất của Bình Nhưỡng được thực hiện ở các bãi đất và các đường băng nằm rải rác trên lãnh thổ Triều Tiên. Trong những năm gần đây, Triều Tiên đã nghiên cứu loại động cơ tên lửa sử dụng dầu nặng, có thể được phóng thử một cách nhanh hơn so với các thế hệ động cơ tên lửa ICBM sử dụng nhiên liệu lỏng. Các loại tên lửa này đã được Bình Nhưỡng tiến hành thử nghiệm tại bãi thử có tên gọi Magunpo nằm ở phía bên kia của Bán đảo Triều Tiên.

Đây chính là một trong những lý do khiến các chuyên gia hoài nghi cam kết của nhà lãnh đạo Kim Jong-un.