"Cát tặc" lộng hành như chốn không người
Chưa bao giờ vấn đề quản lý, xử lý vi phạm trong việc khai thác cát, nhất là khai thác cát trái phép trở nên nóng bỏng như thời gian vừa qua. Tình trạng khai thác cát trái phép ở nhiều địa phương đã và đang trở thành một vấn nạn với những hệ lụy khó lường; gây thất thoát tài nguyên, sạt lở đất, mất an ninh trật tự, cuộc sống của hàng loạt người dân bị đảo lộn.
Theo chân một người dân địa phương, tìm đường vào điểm nóng khai thác cát trái phép trên sông Tha La. Một điều làm chúng tôi khá ngạc nhiên là việc khai thác cát “lậu” ở đây diễn ra công khai như chốn không người.
Cụ thể, trên tuyến đường ĐT 795 có hai điểm khai thác cát đang hoạt động liền kề nhau. Mặc dù, lúc này đã hơn 10 giờ trưa, nhưng tại điểm khai thác của “lậu” vẫn đang gầm rú múc cát lên các chiếc xe ben tải. Người đi cùng chúng tôi bảo “Mấy ông ấy, có sợ ai đâu mà làm lén lút. Ngày xưa họ hút lén vào ban đêm thì nay họ hoạt động suốt ngày đêm”.
Để thuận tiện cho việc khai thác cát, chủ bãi này đã dẫn nước vào một phần đất của mình được đào sẵn, một chiếc bè được trang bị máy hút “vòi rồng” thả nổi trên mặt hồ và đang hoạt động hết công suất. Với thiết kế khá tinh vi, ống xả của máy hút cát nằm sát mép nước nên dù tiếp cận sát khu vực này chúng tôi vẫn chỉ nghe tiếng máy nổ rất nhỏ. Những mẻ cát vàng được hút lên rồi chuyển sang một số bãi chứa bên cạnh, nếu không quan sát kỹ rất khó nhận ra đây là điểm hút cát lậu.
Điều đáng lo ngại hiện nay vẫn có sự tiếp tay của một số đối tượng móc nối với các chủ ghe để khai thác chui. Đồng thời, có sự xuất hiện sự cạnh tranh không lành mạnh về lợi ích kinh tế giữa các doanh nghiệp được cấp phép khai thác với các đối tượng khai thác trái phép.
Đập thủy lợi Tha La có diện tích hơn 300 ha, thuộc thượng nguồn hồ Dầu Tiếng. “Gần 2 năm nay, nguồn nước bị ô nhiễm, lục bình phát triển mạnh trên mặt hồ, phủ kín xunh quanh hồ, lượng thủy hải sản giảm đáng kể.
Dòng chảy đập Tha La có nhiệm vụ cung ứng nước tưới cho nông nghiệp vùng lòng chảo Tân Châu hiện ngày càng bị biến dạng nghiêm trọng do hoạt động khai thác cát, sỏi gây nên.
Xung quanh những “bãi” chiến trường khai thác cát là những ụ cát khổng lồ, vô số hàm ếch lớn khoét sâu, sạt lở vào những diện tích đất màu của người dân. Đất sạt lở, thay đổi dòng chảy khiến con người xung quanh đập vốn hiền hòa nay trở nên vô cùng “hung dữ” mỗi khi mùa mưa đến. Tiềm ẩn sau đó là nguy cơ lũ quét đối với nhà cửa và cây trồng của những hộ dân sinh sống hai bên bờ”, một hộ dân nơi đây cho biết.
Chính quyền buông lỏng quản lý
Nguy cơ hiện rõ bằng mắt là như vậy, thế nhưng khi được hỏi về những ảnh hưởng từ hoạt động khai thác cát đến đời sống, sinh hoạt, sản xuất của người dân thì phóng viên chỉ nhận được những cái lắc đầu. Một số hộ dân khác sinh sống dọc tuyến sông Tha La đã bán đất cho doanh nghiệp vì tình trạng sạt lở kéo dài nhưng không một ai đứng ra can thiệp.
Một điểm tập kết cát diễn ra công khai giữa ban ngày
Người viết được ông K. (ngụ xã Suối Dây) tiết lộ, tôi có gần một mẫu đất nông nghiệp nằm cạnh sông Tha La nhưng không có sổ, các ghe thuyền hút cát “lậu” ngày đêm khiến đất bị sạt lở không thể canh tác được. Tôi nhiều lần trình báo chính quyền địa phương nhưng vẫn không được giải quyết, không còn cách nào khác, tôi đành bán rẻ thửa đất lại cho người khác.
Trước những lợi nhuận mang lại, bản thân “cát tặc” lại chính là những người dân bất chấp luật pháp, lao vào khai thác cát bán nhỏ lẻ hoặc đồng tình tiếp tay cho các doanh nghiệp khai thác cát trái phép bằng cách tự ý bán đất trồng màu được giao sản xuất nông nghiệp mà không thông qua chính quyền địa phương. Từ đó, cát “lậu” mặc sức tung hoành, khai thác và bán cát với giá mềm hơn, vô tình đã tạo ra sức cạnh tranh không lành lạnh về lợi ích kinh tế giữa các doanh nghiệp được cấp giấy phép khai thác với các đối tượng khai thác trái phép trên địa bàn.
Theo ghi nhận của phóng viên, mỗi khối cát “lậu” được bán giao động từ 100.000 đến 150.000 đồng/m3 trong khi đó các doanh nghiệp được cấp phép phải bán với giá 200.000 đồng/m3 mới có lãi. Ghi nhận thực tế, dọc con sông Tha La có hàng chục điểm khai thác cát mọc lên. Thế nhưng chỉ có vài doanh nghiệp được Sở TN-MT Tây Ninh cấp phép khai thác khoáng sản (cát).
Dự kiến trong thời gian tới, nhu cầu cát làm vật liệu xây dựng cũng như phục vụ cho các nhu cầu khác sẽ không ngừng gia tăng. Vì vậy hoạt động khai thác cát sẽ diễn biến phức tạp, đòi hỏi Cơ quan chức năng vần có biện pháp xử lý hiệu quả hơn. Nếu không được ngăn chặn triệt để thì tình trạng khai thác cát trái phép sẽ dẫn tới hậu quả lớn với môi trường sinh thái.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Thanh Ngọc – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh cho biết, tỉnh Tây Ninh hiện đang quyết liệt xử lý, không để “cát tặc” lộng hành trên khu vực hồ Dầu Tiếng. Tới đây, sẽ kiểm tra rà soát lại những đơn vị được cấp phép hoạt động có đúng quy trình hay không? Nếu vi phạm sẽ xử lý nghiêm. Chúng tôi đã đề nghị Công an tỉnh vào cuộc vì hồ Dầu Tiếng liên quan đến an ninh quốc gia và đã có văn bản đề nghị Bộ NN-PTNT chủ trì xây dựng quy chế, xử lý những hoạt động có liên quan đến việc khai thác khoáng sản (cát). Nếu có lợi ích nhóm hoặc bảo kê cho “cát tặc” lộng hành sẽ bị xử lý nghiêm.
