Trong số những cặp dũng tướng là cha - con trong sử Việt, Triệu Túc và Triệu Quang Phục có công giúp Lý Bí đánh đuổi quân Lương xâm lược, Đặng Tất và Đặng Dung giúp nhà Hậu Trần chống lại giặc Minh, Nguyễn Tri Phương và Nguyễn Lâm là anh hùng chống pháp.
Hai cha con dũng tướng của Lý Nam Đế
Theo Đại Việt sử ký toàn thư, Triệu Túc (470-545) vốn là tù trưởng nổi tiếng của huyện Chu Diên (Hà Nội ngày nay). Khi Lý Bí chiêu tập hào kiệt bốn phương, chuẩn bị dựng cờ khởi nghĩa chống ách đô hộ của nhà Lương, Triệu Túc là một trong những người đầu tiên tham gia.
Đi cùng với Triệu Túc là con Triệu Quang Phục và cháu của ông. Vốn là người giàu nghĩa khí, lại xuất thân là tù trưởng, Triệu Túc rất được Lý Bí coi trọng, là chỗ dựa tin cậy của Lý Nam Đế.
Ngay từ những ngày đầu khởi nghĩa, cha con Triệu Túc đã có những đóng góp to lớn cho cuộc khởi nghĩa. Sau khi lên ngôi hoàng đế (năm 544), Lý Bí đã phong Triệu Túc làm thái phó, đứng đầu quan võ.
Giữa năm 545, nhà Lương đem đại quân sang đàn áp cuộc khởi nghĩa. Sau những trận đánh ác liệt giữa đôi bên, nghĩa quân Lý Nam Đế rơi vào thế bất lợi, Triệu Túc đã chiến đấu đến cùng, anh dũng hy sinh.
Sau trận chiến ở hồ Điển Triệt (năm 546), Lý Nam Đế đã trao binh quyền cho con trai Triệu Túc là Triệu Quang Phục để tiếp tục chống quân Lương xâm lược.
Dưới sự lãnh đạo của Triệu Quang Phục, quân đội Vạn Xuân lui về xây dựng căn cứ mới ở đầm Dạ Trạch (Khoái Châu, Hưng Yên), tiếp tục chiến đấu. Tại đây, ông nhiều lần đánh lui quân Lương. Đến năm 550, quân Lương phải tháo chạy về phương Bắc, Triệu Quang Phục lên ngôi, lấy hiệu là Triệu Việt Vương, giúp nước ta giành lại độc lập đến năm 602.
Với những công lao to lớn đóng góp cho nhà tiền Lý, Triệu Túc và Triệu Quang Phục được lịch sử ghi nhận là cặp dũng tướng cha và con nổi danh đầu tiên trong lịch sử nước ta.
Đặng Tất và Đặng Dung chống nhà Minh
Hai cha con Đặng Tất và Đặng Dung quê ở huyện Can Lộc của tỉnh Hà Tĩnh. Sinh thời, cả hai ông có công rất lớn giúp quý tộc nhà Trần giành lại quyền lực khi đất nước bị giặc Minh xâm lược.
Sau khi đánh bại nhà Hồ, xâm chiếm nước ta, bọn cai trị nhà Minh tăng cường đàn áp nhân dân. Trước thực trạng đau lòng của đất nước, Đặng Tất cùng con là Đặng Dung nổi dậy khởi nghĩa ở Châu Hóa, giết sạch quan lại binh lính giặc Minh ở đây rồi đưa quân ra Ngệ An, gian nhập nghĩa quân của Trần Ngỗi, tức vua Giản Định Đế, con vua Trần Nghệ Tông.
Cuối năm 1408, Đặng Tất cùng Nguyễn Cảnh Chân đã chỉ huy quân đội Hậu Trần giành chiến thắng trong trận Bô Cô (Nam Định), giết chết được thượng thư bộ binh Lưu Tuấn, Đô ti Lữ Nghị của nhà Minh.
Sau một năm giúp nhà Hậu Trần, Đặng Tất góp sức lập nhiều chiến công to lớn. Tiếc là Giản Định Đế không nhận ra người tài, nghe lời gièm pha kẻ xấu nên đã giết hại Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân. Hành động của vua Giản Định Đế chẳng khác nào tự chặt tay mình.
