Ngay trên đường Hoàng Sa, thành phố Đà Nẵng, hướng nhìn ra biển Đông, Nhà trưng bày Hoàng Sa lưu giữ hàng trăm tư liệu, bản đồ, hiện vật khẳng định chủ quyền của Việt Nam với quần đảo Hoàng Sa đã được khánh thành cuối tháng 3 vừa qua. Những tư liệu được sắp xếp theo từng giai đoạn của lịch sử, rất sinh động, phong phú để mỗi người khi đặt chân đến đều có thể hình dung tường tận về Hoàng Sa.
Ngày khánh thành, có hai cựu binh Hoàng Sa đã đến rất sớm, sau một đêm thao thức chờ đợi. Lần giở những tư liệu quý giá nhuốm màu thời gian, hai người lính già nhớ lại quãng thời gian tuổi trẻ nơi đầu sóng ngọn gió trên biển đảo quê hương.
Sáng 30 tháng Chạp năm 1972, Nguyễn Văn Dữ, Trần Văn Sơn cùng 30 đồng đội khác nhận lệnh xuống tàu ra quần đảo Hoàng Sa làm nhiệm vụ. 32 người lính lập thành Trung đội trấn thủ Hoàng Sa trực thuộc Đặc khu Quảng Đà.
Ông Dữ không bao giờ quên ngày đó. Ông cùng các đồng đội đón giao thừa ngay trên biển Đông khi Hoàng Sa đã ở trong tầm mắt.
10 giờ sáng mùng 1 Tết, trung đội ông đặt chân lên Hoàng Sa. Bước chân lính trẻ chạm vào mảnh đất máu thịt của Tổ quốc đúng vào những thời khắc thiêng liêng của đất trời.
“Ngày đó tôi mới 20 tuổi. Chúng tôi còn quá trẻ nên lúc nhận nhiệm vụ ra đảo ai cũng bộn bề âu lo. Nhưng chỉ dăm ba ngày, Hoàng Sa đã trở nên thật sự thân thuộc. Đồng đội phần lớn cùng trang lứa, xem nhau như anh em”, ông Dữ kể.
Cựu binh Nguyễn Văn Dữ rưng rưng khi nhắc lại nhưng kỷ niệm tuổi thanh xuân ở Hoàng Sa. Ảnh: Cao Thái
Gần nửa thế kỷ qua, nỗi nhớ Hoàng Sa trong tâm trí ông chẳng những không nhạt nhòa mà cứ lớn dần thêm. Ông nhớ những ngày cùng đồng đội đi câu cá. Cá Hoàng Sa nhiều vô kể. Rồi những đêm rằm, bầu trời trong vắt, trăng sáng vằng vặc...
“Những đêm trăng rằm Hoàng Sa là đặc biệt và khó quên nhất. Mặt trăng như to và sáng hơn, không một gợn mây. Phía dưới, mặt biển bao la cũng lấp lánh ánh trăng. Chúng tôi nhớ gia đình, nhớ người yêu đến da diết. Người yêu vẫn đợi tôi cho đến lúc về…
Tôi làm nhiệm vụ ở Hoàng Sa chỉ hơn 3 tháng, nhưng đó là quãng thời gian đẹp nhất của tuổi thanh xuân. Giờ đây cứ mỗi lần nghe bài hát Nơi đảo xa tôi lại nổi da gà. Nhớ quần đảo và đồng đội đến chảy nước mắt”, ông Dữ tâm sự.
Một trong những tư liệu tại Nhà trưng bày Hoàng Sa. Ảnh: Cao Thái
Tiếp nối câu chuyện của ông Dữ, cựu binh Trần Văn Sơn, người từng giữ chức đảo phó Hoàng Sa năm 1973, kể lại ký ức quặn thắt khi hay tin biển đảo quê hương bị ngoại bang cưỡng đoạt.
“Tháng 5/1973, chúng tôi rời Hoàng Sa về đất liền sau khi hết nhiệm vụ. Đến tháng 1/1974 chúng tôi hay tin kẻ thù cưỡng chiếm quần đảo Hoàng Sa. Tôi được lệnh xuống tàu đi tái chiếm. Nhưng đến nửa đường anh em có lệnh rút do tương quan lực lượng không tương xứng”.
Người lính già không quên thời khắc lên tàu trở về đất liền, khi Hoàng Sa dần khuất trong tầm mắt.
“Hoàng Sa bị cưỡng chiếm, mỗi người dân Việt Nam đều căm giận, đau đớn. Với những người lính từng có thời gian bảo vệ, chiến đấu tại mảnh đất này thì cảm xúc với Hoàng Sa càng mãnh liệt hơn”, ông Sơn nhớ lại.
Nhà trưng bày Hoàng Sa. Ảnh: Cao Thái
Trò chuyện cùng các cựu binh, mới càng thấm thía ý nghĩa của Nhà trưng bày Hoàng Sa. Đâu chỉ là nơi lưu giữ bao ký ức, mà như vị lãnh đạo Đà Nẵng trong lời phát biểu ngày khánh thành, thì từ nay, người Đà Nẵng cùng du khách thập phương có thể đến đây để tận mắt chứng kiến những bằng chứng lịch sử và pháp lý khẳng định quá trình xác lập và thực thi chủ quyền của người Việt đối với quần đảo này.
Và còn hơn thế nữa, “Nhà trưng bày Hoàng Sa sẽ làm cho tâm thức ấy càng sâu sắc hơn, khắc khoải hơn, củng cố thêm niềm tin sẽ có ngày huyện đảo thân yêu của chúng ta thoát được sự chiếm đóng của ngoại bang để trở về đoàn tụ trên thực tế với các quận huyện khác trong đất liền của thành phố Đà Nẵng…”
