Chợ Kim Biên thường bị xem là “tội đồ” mỗi khi có một vụ ngộ độc thực phẩm liên quan đến hó‌a chấ‌t. TP.HCM muốn quy hoạch một trung tâm mua bán hó‌a chấ‌t để thay chợ Kim Biên. Đó có phải là giải pháp?

“Chợ Kim Biên hết bán hó‌a chấ‌t công nghiệp”

Các con đường quanh chợ Kim Biên (quận 5) như đường Kim Biên, đường Vạn Tượng, Phan Văn Khỏe… có gần trăm hộ kinh doanh hó‌a chấ‌t. Vào vai một người có nhu cầu mua hàng, chúng tôi không cần xuất trình bất kỳ giấy tờ gì cũng dễ dàng mua được một số hó‌a chấ‌t, dù mới đây Phó Chủ tịch UBND TP Trần Vĩnh Tuyến yêu cầu người mua hó‌a chấ‌t lẻ phải xuất trình CMND, như ở khách sạn phải đăng ký.

Tại một cửa hàng, người chủ nhiệt tình hướng dẫn cách sản xuất nước rửa chén chỉ với sáu loại hó‌a chấ‌t. Người này chỉ tay vào từng bình hó‌a chấ‌t không nhãn mác nói: “Cái này là tẩy dầu, cái này bột tạo mùi, màu, muối, bột đặc, tạo bọt. Cô cứ trộn lại là được”.

Tương tự, một cửa hàng khác bày bán những gói bột màu, sáp ong, dầu paraffin, chất tạo bóng... cũng nhiệt tình chỉ cách sản xuất son môi mà không cảnh báo gì về sức khỏe hay an toàn cho người dùng.

Theo Ban Quản lý (BQL) chợ Kim Biên, chợ này có trên 500 sạp, trong đó có 16 hộ kinh doanh hương liệu phụ gia thực phẩm. Hiện không còn hộ nào kinh doanh hó‌a chấ‌t công nghiệp nữa nên BQL chợ chỉ có thể yêu cầu họ trưng bày hàng hóa phải có nhãn mác, có giấy chứng nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm. “Nếu phát hiện có sai phạm, chúng tôi sẽ lập biên bản xử lý, nặng nhất là đình chỉ kinh doanh. Ngoài ra, BQL cũng định kỳ kiểm tra hồ sơ xuất nhập hàng, có lưu giữ hóa đơn, chứng từ… và yêu cầu các hộ không được sang chiết tại chỗ” - đại diện BQL chợ Kim Biên nói.

Phải quản lý đường đi của hó‌a chấ‌t

Một chuyên gia về kiểm nghiệm hó‌a chấ‌t tại TP.HCM cho biết theo Luật hó‌a chấ‌t thì tổ chức, cá nhân sử dụng hó‌a chấ‌t để sản xuất sản phẩm, hàng hóa phải lưu trữ thông tin về hó‌a chấ‌t sử dụng. Nếu là hó‌a chấ‌t nguy hiểm còn phải tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật về hàm lượng, tiêu chuẩn chất lượng của hó‌a chấ‌t... Đối với hó‌a chấ‌t độc thì phải có phiếu kiểm soát mua bán (có các thông tin như tên hó‌a chấ‌t, số lượng, mục đích sử dụng; tên, chữ ký người mua, người bán; địa chỉ, số CMND của người đại diện bên mua và bên bán). Việc mua bán phải có xác nhận của hai bên và các bên mua bán phải lưu giữ những giấy tờ này ít nhất năm năm.

“Đề xuất quản lý hó‌a chấ‌t bằng cách bắt người mua phải trình CMND chỉ áp dụng đối với người mua hó‌a chấ‌t nguy hiểm, chất độc” - ông Ngô Hồng Y, Trưởng phòng Kỹ thuật an toàn môi trường Sở Công Thương, cho biết thêm.

Tuy vậy, chuyên gia kiểm nghiệm hó‌a chấ‌t trên cho rằng việc kiểm soát hó‌a chấ‌t trọng tâm nhất vẫn là kiểm soát thông qua sản phẩm. “Bất kể doanh nghiệp (DN) mua hó‌a chấ‌t ở đâu, số lượng bao nhiêu, cứ kiểm nghiệm sản phẩm mà không đúng tiêu chuẩn thì xử phạt, tiêu hủy sản phẩm” - chuyên gia này nói.

Ông cũng đề xuất phải áp dụng cách kiểm soát như châu Âu đang làm. Theo đó, quy định REACH (đăng ký, đánh giá, cấp phép, hạn chế hó‌a chấ‌t) của châu Âu buộc các DN đăng ký những loại hó‌a chấ‌t sử dụng. Ví dụ, DN may mặc phải đăng ký để quản lý mùi hương trong quần áo, các chất nhuộm, xử lý vải... với hồ sơ kỹ thuật sử dụng hó‌a chấ‌t cụ thể. “Chính vì quy trình quản lý khắt khe này mà DN nước ngoài chỉ định DN Việt Nam gia công từ những nguồn nguyên phụ liệu họ chỉ định. Chỉ vì họ có thể chắc chắn nhà cung cấp nguyên phụ liệu đảm bảo quy trình sử dụng hó‌a chấ‌t an toàn trên thực tế và đầy đủ cả hồ sơ hó‌a chấ‌t” - chuyên gia này giải thích.

Dẹp chợ này có trăm chợ khác

Baking Soda hiệu Arm & Hammer (Tay và Cây Búa) tạo ra một cơn bão bán hàng trên Facebook hơn một tháng qua. Có khoảng chục “cửa hàng” trên Facebook quảng cáo bán hó‌a chấ‌t Baking Soda “thần thánh” với hơn 50 công dụng, từ làm bánh, khử mùi, đánh răng, tẩy trắng, vệ sinh đến làm đẹp. Cứ vào comment đặt hàng là được giao đến tận nhà. Có một trang nhận được gần 3.000 lượt thích/yêu/ngạc nhiên.

Thế nên nhiều người chẳng phải đi chợ Kim Biên hay bất cứ đâu mà vẫn mua được loại hó‌a chấ‌t này.

Tương tự, khi phong trào làm mỹ phẩm handmade rộ lên, người ta chia sẻ với nhau những công thức làm son môi, kem dưỡng da, xà bông thủ công. Người ta chia sẻ cả những địa chỉ bán sáp ong, màu, mùi, tinh dầu hay glycerin (chất có tác dụng giữ ẩm)...

Vì vậy, dù có giữ lại hay dẹp bỏ chợ Kim Biên thì người mua vẫn có hàng chục, hàng trăm “chợ Kim Biên” khác để mua bán hó‌a chấ‌t. Chợ Kim Biên không phải “tội đồ”.

Cho dù TP.HCM có quy hoạch ngành hó‌a chấ‌t đi nữa thì người mua vẫn có thể mua hó‌a chấ‌t từ các tỉnh, thành khác và từ các kênh khác. Baking Soda Arm & Hammer được quảng cáo rầm rộ trên Facebook là nhập khẩu từ Mỹ, giao tận nhà trên toàn quốc.

Vì thế, việc xây dựng một trung tâm mua bán hó‌a chấ‌t, nếu gọi là để có nơi có chỗ cho người bán đến đăng ký bán hàng thì không có gì đáng bàn. Đấy là chuyện thị trường, ai có nhu cầu chỗ bán thì vào, không thì thôi. Tuy nhiên, “gom” các trọng trách quản lý hó‌a chấ‌t, đảm bảo an toàn thực phẩm, đảm bảo hó‌a chấ‌t dùng đúng mục đích và liều lượng vào một “địa điểm”, như kiểu dẹp chợ - xây trung tâm thì có vẻ chưa chuẩn xác!

Xem Video: Bài toán di dời chợ "thần chết" Kim Biên

//

Hiện chỉ có 16 hộ kinh doanh phụ gia thực phẩm trong chợ Kim Biên. Theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, Phó Giám đốc Sở Công Thương, những hộ này được yêu cầu di dời về Trung tâm thương mại Phương Đông nhưng do giá thuê mặt bằng cao nên họ không vào.

Ngoài ra, từ năm 2015, TP.HCM đã có ý định xây dựng đề án lập trung tâm kinh doanh hó‌a chấ‌t để di dời các cơ sở sản xuất, kinh doanh, kho chứa hó‌a chấ‌t nguy hiểm ra khỏi khu dân cư. Quận Bình Tân đã xác nhận có ba khu đất phù hợp.

Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn đang lập một báo cáo tiền khả thi đầu tư một khu kinh doanh hó‌a chấ‌t tập trung, dự kiến hoàn thành vào cuối tháng 7-2016.

Ghi chép, theo dõi nhật ký bán hàng

Người bán nhỏ lẻ chưa kiểm soát được đầu ra do không rõ bán cho ai, ở đâu, làm gì... Vì vậy quận 5 chủ động đề xuất và đang thực hiện như lập sổ theo dõi bán hàng. Quận đã triển khai cho 123 hộ và họ sẽ ghi rõ ai mua hó‌a chấ‌t, để làm gì. Nếu là khách hàng nhỏ lẻ thì ghi lại số CMND.

Chúng tôi sẽ kiểm tra việc chấp hành của các đơn vị kinh doanh này.