“Bàn tay ta làm nên tất cả. Có sức người sỏi đá cũng thành cơm” – nhà thơ Hoàng Trung Thông đã viết vậy, với ý nghĩa con người chúng ta là những sinh vật có thể tự mình làm nên mọi thứ. Tuy nhiên, có một điều chưa chắc bạn bạn đã làm được, đó là tự “cù” – hay thọc lét bản thân. Không tin, thử tự cù xem có thấy buồn không.

Hành động “tự cù” này vẫn thường được lôi ra làm trò đùa mỗi khi có ai đó kể một câu chuyện cười mà cười không nổi. Nhưng nhớ chú ý nhé, nếu như tự cù mà thấy buồn cười, thì khả năng là bạn phải đi khám bác sĩ ngay và luôn. Tại sao ư? Thử tìm hiểu xem.

Tại sao tự cù thì không cười nổi?

Trước tiên, hãy tìm hiểu tại sao chúng ta có cảm giác “buồn buồn, nhột nhột”. Đó là vì một cơ chế phản ứng của c‌ơ th‌ể, đến từ những cơ quan thụ cảm vô cùng nhạy trên làn da của chúng ta. Cơ chế này cho phép c‌ơ th‌ể nhận biết khi nào bị các loài côn trùng nhỏ bé xâm nhập – từ những con kiến vô hại đến những loài côn trùng lông lá nguy hiểm như nhện.

Chính vì thế, hành động cù được cho là sự mô phỏng về việc c‌ơ th‌ể tiếp xúc với côn trùng, do đó chúng ta cảm thấy buồn khi bị cù. Nhưng vì sao tự thọc lét thì không buồn? Theo Darwin – cha đẻ của Thuyết tiến hóa, việc cười khi bị cù là một phản ứng do trung khu thần kinh trên não điều khiển. Tuy nhiên, ta sẽ chỉ có cảm giác buồn khi bị cù bất ngờ – bất ngờ ở đây là với não bộ.

Cụ thể hơn, mỗi khi tứ chi cử động, một tín hiệu sẽ được phát ra một cách chớp nhoáng đến não bộ. Do đó, não bộ tự kiểm soát được việc cù vào đâu, cù vào lúc nào, nên việc tự cù không còn mang yếu tố bất ngờ. Trong khi đó, dù ta biết được sẽ bị người khác cù, nhưng não bộ không thể kịp phản ứng với thông tin này, và đó chính là lý do vì sao khi bị cù lại thấy buồn.

Tự cù thì ít khi nào cười nỗi vì đã mất đi yếu tố bất ngờ.

Tự cù mà cười được là dấu hiệu của một căn bệnh nguy hiểm

Như đã nêu trên – người bình thường không thể tự thọc lét, vì thế nếu tự làm được điều này thì rõ là người… bất thường. Bất thường ở chỗ đó có thể là triệu chứng của bệnh “tâm thần phân liệt” – Schizophrenia. Nghiên cứu đầu tiên về những người có khả năng tự cù bản thân được công bố từ những năm 2000, bởi tiến sĩ tâm lý Sarah Jayne Blakemore. Trong đó, nghiên cứu đã chỉ ra những người có hệ thần kinh bình thường không thể cù bản thân đế mức cười nổi, trong khi người mắc tâm thần phân liệt thì có thể.

Thời điểm đó, Blakemore đưa ra giả thuyết rằng chứng tâm thần phân liệt đã khiến não bộ “hỏng” mất hệ thống dự đoán và nhận biết những hành động do bản thân thực hiện. Nguyên nhân đến từ sự thay đổi sinh hóa các thành phần trong tiểu não – cerebellum, khiến những thông tin liên quan bị ngắt kết nối, không liên hệ được. Kết quả là người bệnh chẳng cách nào phân biệt được tác động nào từ bên ngoài, hành động nào do chính bản thân thực hiện.

Để kiểm chứng, một nghiên cứu mới đây trên tạp chí Consciousness and Cognition đã thực hiện thí nghiệm trên 2 nhóm sinh viên. Trong đó, một nhóm chưa bao giờ có tiền sử về các bệnh về thần kinh, và một nhóm có dấu hiệu tiềm năng bị tâm thần phân liệt. Kết quả không ngoài dự đoán. Những sinh viên có dấu hiệu của tâm thân phân liệt thậm chí còn dễ… cười hơn khi tự cù bằng lông gà.

Những người bị tâm thần phân liệt thì còn dễ cười hơn khi tự cù.

Tâm thần phân liệt nguy hiểm ra sao?

Dấu hiệu dễ nhận biết nhất của chứng tâm thân phân liệt đó là dễ gặp ảo giác, khó khăn để bộc lộ cảm xúc hoặc thiếu hẳn một loại cảm xúc nào đó. Tuy nhiên trong trường hợp nặng, tâm thần phân liệt có thể gây mất trí nhớ, khó hòa nhập với cộng đồng, thậm chí là gây trầm cảm. Còn trầm cảm nguy hiểm thế nào chắc bạn cũng mường tượng ra: người trầm cảm nặng có thể tự kết liễu cuộc đời mình.

Nhưng cũng đừng quá lo lắng. Theo các nhà nghiên cứu, một số người khỏe mạnh cũng có thể cười khi tự cù, nhưng họ thường là những người có tâm lý bất ổn, hoặc từng có quá khứ bị kiểm soát bởi người khác quá dữ dội. Dù sao, bạn cũng nên đi khám bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp nhất khi mắc triệu chứng như vậy.