“Chưa năm nào các cơ sở sản xuất tôm càng xanh (TCX) giống ở ĐBSCL lao đao như năm nay. Có thể nói hiện chúng tôi đang trong tình thế “chiến đấu” không cân sức với lượng tôm giống nhập từ Trung Quốc đổ về. Tôm giống đi về đồng bằng bằng máy bay, muốn bao nhiêu, khi nào cần…cứ a lô là có ngay”- anh Thanh chủ cơ sở sản xuất giống tôm càng xanh ở quận Ô Môn, Cần Thơ khẳng định với tôi như vậy.

Lời trần tình của anh Thanh ẩn chứa tâm trạng của người tâm huyết làm ăn với nghề ươm tôm giống có thâm niên nhưng nay sắp trắng tay. Từ gần chục năm qua, cơ sở sản xuất ươm cá, TCX giống từ cơ sở anh bán cho nông dân khắp nơi từ Cần Thơ lên An Giang sang Đồng Tháp. Vậy mà bây giờ anh chỉ còn bán cá giống, các mối mua TCX giống chỉ co cụm quanh vài cơ sở thân quen ở các huyện Thới Lai, Cờ Đỏ, Vĩnh Thạnh…(TP Cần Thơ). Chung qui chỉ vì bây giờ có quá nhiều cơ sở SX giống TCX chấp nhận thua cuộc, quay sang làm đầu mối bán giống TCX từ Trung Quốc đưa về.

“Chỉ tức một nỗi, dù tôi tính trước và bắt tay SX giống ngay từ đầu năm nhưng vẫn thua. Mà chất lượng tôm giống của nhiều cơ sở trong vùng ĐBSCL có đến nỗi nào: cỡ tôm post 15, tôm con khoẻ mạnh, nuôi ít bệnh, ít hao hụt, tỉ lệ nuôi đạt tôm loại 1 cao…giá 130-150đ/con (70.000con/kg), tuy có cao nhưng tiền nào của nấy. Trong khi tôm giống của Trung Quốc nhỏ con mà giá bán tới nông dân nuôi vẫn 120 đ/con. Từ chỗ cạnh tranh không cân sức nên một số cơ sở đã ngưng sản xuất quay sang làm đại lý mua bán tôm giống Trung Quốc góp phần giúp tôm ngoại càng lấn lướt tôm nội. Gọi tôm giống chở về tới sân bay Cần Thơ giá 80-90đ/con về bán lại 120đ/con. Vậy là khoẻ, cầm chắc có lãi, chẳng đau đầu nhọc óc làm gì”, anh Thanh nói.

Vào vụ thả tôm năm nay, từ tháng 2/2009 nhiều cơ sở sản xuất tôm giống ở Cần Thơ đoán trước vụ lúa HT khó thu lãi cao như nuôi tôm nên một số nông dân sẽ ngơi tay thả tôm trên ruộng lúa qua mùa lũ. Theo đó giống tôm sẽ hút mạnh. Quả vậy, sau khi khảo sát ngoại trừ Cần Thơ chỉ thả nuôi khoảng 100ha, giảm hơn năm ngoái hơn 300ha do giữ lúa HT, còn lại các tỉnh Đồng Tháp, An Giang đã thả nuôi hơn 900ha, và theo dự báo của 2 địa phương này, vùng nuôi TCX sẽ mở lên tới 2.300ha, nhu cầu cần khoảng 250 triệu con giống.

Trong khi đó nuôi tôm sú ở vùng lợ ven biển cũng tăng đột biến so với mấy năm trước. Đơn giản là vì nông dân tính toán hai mặt lợi hại so với tôm sú thì qui trình nuôi TCX ổn định, ít dịch bệnh, thị trường tiêu thụ mạnh, giá cao. Vì thế năm nay, Bạc Liêu dự trù thả nuôi hơn 200ha, Trà Vinh có hơn 1.000ha, Cà Mau có 2.000ha…Với vùng nuôi mở rộng như vậy tất cả các cơ sở sản xuất tôm giống trong vùng chỉ đáp ứng 25-30% nhu cầu.

Một chủ cơ sở sản xuất cá, TCX giống đã phân tích vì sao các cơ sở giống TCX tự thua trên sân nhà. Về mặt kỹ thuật tay nghề của các cơ sở nội địa trật vuột không đảm bảo, tỉ lệ sản xuất giống nếu sơ suất sẽ rủi ro, lỗ ngay. Hơn nữa, giá Actemia – thức ăn cho tôm post nay cũng tăng lên gấp đôi, từ 1,9 triệu đồng/kg hồi năm ngoái nay tăng lên 4 triệu đồng/kg làm tăng giá thành, khó cạnh tranh để có lãi. Trong khi nuôi tôm thương phẩm thì sao?

Thạc sĩ Lê Văn Tính, PGĐ TTKN Cần Thơ phân tích: TCX cỡ nhỏ bán vào các nhà hàng tiệc cưới rất chạy so với TCX cỡ lớn 2- 3 con/kg. Chỉ cần thả nuôi 4 tháng, tôm đạt 5 con/kg thì xuất bán được rồi, giá 110.000- 120.000đ/kg. Đây cũng là giai đoạn TCX giống TQ hay tôm của các cơ sở sản xuất trong vùng đều có khả năng thích ứng như nhau nhưng do tôm giống Trung Quốc rẻ hơn nên lợi thế  nghiêng về tôm giống có nguồn gốc Trung Quốc .

Nhưng để nuôi tôm đạt loại 1 mất tới 7- 8 tháng, giống tôm TQ thường chậm lớn, dễ bệnh, còn giống tôm của ta sản xuất phát triển tốt hơn- ở giai đoạn này tôm giống Việt Nam có lợi thế vượt trội. Tuy nhiên nếu duy trì thời gian nuôi càng dài sẽ không có lợi, nhất là trong tình hình giá thức ăn đang lên 15.000- 17.000đ/kg, tăng hơn năm ngoái 6.000- 7.000đ/kg, thuốc thú y thuỷ sản, tôm giống...đều tăng lên. Đây là lý do vì sao người nuôi không chọn tôm nội địa.