Vụ nổ Thiên Tân đêm 12/8 vừa qua khiến ít nhất 112 người thiệt mạng và 95 người vẫn mất tích, xảy ra tại một kho hàng do công ty Ruhai International Logistic quản lý. Theo các nhà chức trách, kho hàng này có chứa các vật liệu dễ cháy nổ và cực kỳ nguy hiểm.

Vụ tai nạn nghiêm trọng này đã làm dấy lên những câu hỏi về quy định an toàn tại những nơi lưu trữ và vận chuyển các vật liệu hóa học nguy hiểm. Phóng viên David Wertime của Tạp chí Foreign Policy cho biết, trong buổi họp báo sau sự việc, người dân và các phóng viên Trung Quốc đều đặt ra những câu hỏi về chính sách an toàn lao động trong trường hợp này, đặc biệt là tại sao lại đặt một kho hàng chứa nhiều vật liệu nguy hiểm như vậy quá gần với khu dân cư?

Những câu hỏi này thực sự đã làm khó phát ngôn viên của chính quyền Thiên Tân. Phóng viên của The Diplomat tường thuật lại, khi một phóng viên hỏi rằng các hàng hóa nguy hiểm phải đặt cách khu dân cư bao xa theo như các điều luật về môi trường? Người phát ngôn viên đó đã không thể trả lời và buổi họp báo này đã bị Kênh truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV cắt xén một cách “cộc lốc”.

Theo hãng truyền thông Caixin của Trung Quốc, như quy định của chính phủ nước này thì “các cơ sở chứa các chất hóa học nguy hiểm quy mô nhỏ-vừa-lớn” phải cách các tòa nhà dân sinh, các cơ sở vật chất như đường cao tốc, đường sắt và đường ống nước, cũng như các công ty công nghiệp ít nhất là 1.000m. Caixin cho biết, kho hàng của công ty Ruihai, chỉ cách khu  vực dân cư gần nhất 800m. Một người dân sống ở gần đó cho Caixin biết, tòa nhà của ông giờ đã “hoàn toàn không thể ở được”.

Báo cáo của tờ The Paper còn cho rằng kho hàng này thậm chí còn gần hơn dự đoán của Caixin, chỉ cách khu dân cư 600m. Và theo như ước tính, sức ảnh hưởng của vụ nổ còn vượt quá cả khu vực an toàn 1.000m như luật định.

Thêm vào đó, dường như không một ai biết đến sự tồn tại của những vật liệu nguy hiểm này trong kho hàng. Tờ Thời báo hoàn cầu phỏng vấn những người dân địa phương và họ không hay biết gì về những hó‌a chấ‌t chứa trong đó, nơi chỉ cách nhà họ ở chưa đến 1km. Tờ báo này còn cho biết thêm, ngay cả các công nhân làm việc cho Ruihai cũng không được đào tạo để quản lý các hàng hóa nguy hiểm này.

The Paper cũng chỉ ra rằng, cho đến nay cũng không có thông tin nào cho thấy những người lính cứu hỏa cử tới hiện trường được cảnh báo về các hó‌a chấ‌t nguy hiểm tại đó, rằng “đây không phải là một vụ cháy nổ thông thường”. Trong số những người thiệt mạng sau vụ nổ tính đến nay, đã có 21 người là lính cứu hỏa.

Vụ việc tại Thiên Tân đang làm dấy lên những tranh luận về việc chính phủ Trung Quốc, đặc biệt là cấp chính quyền địa phương đã không quản lý hiệu quả các quy định về môi trường và an toàn lao động. Một chuyên gia phân tích với Thời báo hoàn cầu rằng nguyên nhân sâu xa nằm ở chiến lược phát triển toàn diện cả Thiên Tân, ngành công nghiệp hó‌a chấ‌t phát triển quá nhanh mà không có một kế hoạch hợp lý.

The Paper thì chỉ ra rằng công ty Ruihai đã vi phạm quy định về khu vực an toàn khi lưu trữ các hàng hóa độc hại từ trước khi xây dựng kho hàng. Vậy nên, câu hỏi được đặt ra là tại sao và như thế nào mà công ty này lại vượt qua được các cuộc đánh giá về môi trường của chính quyền địa phương?

Nhà quan sát Trung Quốc Bill Bishop đã đưa ra nhận định trên trang Twitter của mình: “đã có một vài sự vụ bị phanh phui trên truyền thông thời gian gần đây về nạn tham nhũng trong quy trình đánh giá tác động đến môi trường”. Và không có lý do gì để không tin rằng những nhân tố như vậy đã xảy ra ở Thiên Tân, ông Bishop viết.

Theo truyền thông Trung Quốc, người quản lý của Ruihai đã bị bắt giữ để tiến hành thẩm tra. Để đáp lại những nghi ngờ trên, Hội đồng quốc gia Trung Quốc cam kết sẽ “tiến hành một cuộc điều tra toàn diện trên cả nước đối với các cơ sở kinh doanh và sản xuất những hó‌a chấ‌t và chất nổ nguy hiểm”.

Xinhua đưa tin, Hội đồng quốc gia cũng yêu cầu các chính quyền địa phương ở mọi cấp bậc cần siết chặt các quy định về khu vực an toàn đối với các dự án công nghiệp liên quan đến vật liệu nguy hiểm và hó‌a chấ‌t mang tính độc hại cao.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin The Diplomat, một tạp chí có trụ sở ở Tokyo, chuyên về chính trị, văn hóa và xã hội tại khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.