Cảnh trong hang Sơn Đoòng - Ảnh: Hội Hang động hoàng gia Anh

Một mắt tìm trầm, một mắt tìm hang!

Anh Khanh năm nay tròn 40 tuổi. Cha mất sớm nên mới xong lớp 7 (hệ 10 năm) anh phải nghỉ học để ở nhà chăn trâu bò giúp mẹ. Năm 1987 anh theo bạn bè trong xã vào rừng tìm trầm ở xứ Đoòng thuộc rừng Phong Nha - Kẻ Bàng với hi vọng đổi đời. Thế nhưng cứ mười chuyến đi thì chỉ có 1-2 chuyến anh tìm thấy trầm, mà cũng chỉ là loại trầm giác không mấy giá trị, khiến tiền bán trầm không đủ mua gạo, mắm.

Năm 1989, trong một lần đi tìm trầm, anh gặp một cái hang. Lần đầu tiên thấy hang, dù chỉ có một mình giữa rừng sâu nhưng anh vẫn cố vượt qua nỗi sợ hãi và tò mò đi vào một đoạn để xem. Trong hang đầy nhũ đá rất đẹp, lại tràn ngập không khí mát lạnh làm anh thấy thích thú. Cái hang anh thấy này được đặt tên là Vực Cá Thau, nghĩa là cá nhiều như ở trong thau. Bởi vì hang này nằm gần một cái hồ có rất nhiều cá, người dân trong vùng vẫn thường tìm đến để đánh bắt. Đó là cái hang đầu tiên anh tìm thấy trong “sự nghiệp” tìm hang động của mình sau này.

Vùng Đoòng có hai xứ là Thượng Đoòng và Hạ Đoòng. “Thượng Đoòng là vùng toàn rừng núi đất, còn Hạ Đoòng là vùng toàn núi đá vôi - anh Khanh giải thích - Các hang động chủ yếu nằm ở vùng Hạ Đoòng. Vì thế những chuyến đi tìm trầm sau này tui thường đi ở vùng núi đá vôi”. Bắt đầu “bị” hang động thu hút nên mỗi chuyến đi tìm trầm, anh chỉ dành một mắt cho việc tìm trầm, còn một mắt để ý đến các vách núi, các khe hẻm để tìm hang động. Chính cách tìm trầm kiểu nước đôi như vậy mà anh thường phải về tay trắng. Chị Lê Thị Nghĩa, vợ anh, than: “Người ta đi trầm về không có ít cũng có nhiều, anh Khanh nhà em họa hoằn lắm mới có được chút ít mang về, không bù được tiền vốn em bỏ ra mua gạo, mắm, thuốc lá. Đã rứa chuyến mô đi về cũng chỉ nhăm nhăm kể chuyện tìm ra hang ni hốc khác...”.

Cứ vậy, anh đã tìm ra 17 hang trong vùng núi Đoòng.

Anh Hồ Khanh (thứ hai từ trái qua) và đoàn khảo sát hang Sơn Đoòng  - Ảnh: Hội Hang động hoàng gia Anh

Chuyện về cái hang lớn nhất thế giới

Hang Sơn Đoòng được anh Khanh phát hiện từ năm 1991 ở vùng núi xứ Hạ Đoòng trong rừng Phong Nha - Kẻ Bàng, cũng trong một lần anh đi tìm trầm. Một mình cắt rừng lầm lũi, bất ngờ một cơn mưa đổ xuống buộc anh phải tìm chỗ trú chân. Lao vào một hốc đá sâu, tình cờ anh thấy hiện lên trong đám lá cây một cửa hang đen thui. Anh ngồi trước cửa hang khoảng gần một giờ, không khỏi ớn lạnh khi nghe tiếng gió thổi rít từng cơn không dứt từ phía trong cửa hang ra.

Hồ Khanh kể: “Ban đầu tui sợ lắm. Trước ở làng thường nghe bà con kể chuyện trong hang hốc rất hay có thuồng luồng hoặc thú dữ ẩn nấp nên không dám hó hé gì, dù tính tò mò luôn nổi dậy trong người tui. Sau tui cố gắng vượt qua sợ hãi và đi vô trong hang một đoạn năm bảy mét chi đó, nhưng vì sợ nên đành quay lui. Hết mưa, tui về. Nhưng trước khi về máu tò mò lại nổi lên nên tui cố ghi nhớ cửa hang, đường vô để sau ni nếu có dịp thì vô nữa...”.

Cuộc sống của Hồ Khanh hết sức vất vả với nghề phụ hồ, những lúc không có việc lại cơm đùm gạo bới vào rừng hi vọng kiếm chút trầm đắp đổi qua ngày. Nhưng cái hang sâu hun hút vẫn cứ ám ảnh anh mãi. Năm 2006, khi người của đoàn khảo sát hang động đến nhờ dẫn đường đi tìm các hang, anh bèn kể lại cái hang ám ảnh đầu óc mình. Đem chuyện kể với những người trong đoàn, anh được họ khuyến khích nhớ lại. Tuy nhiên, chuyến đi tìm năm 2007 đã thất bại vì tìm mà không thấy.

Tháng 1-2008, anh Khanh quyết định một mình vào vùng Hạ Đoòng để tìm lại hang lớn này. Anh cho biết: “Mình đã nói với họ như rứa rồi mà tìm không thấy thì mất lòng tin với người ta quá nên phải quyết tìm cho ra”. Hết ngày đầu tìm không ra vị trí hang nằm ở đâu. Ngày thứ hai anh tìm được hang. “Mừng quá là mừng, mình quên hết cả nỗi sợ hãi thuồng luồng, thú dữ trong hang và đi sâu vô hang được khoảng 100m. Nghe tiếng nước chảy rất lớn trong đó, và càng đi sâu vô thấy hang càng lớn hơn”.

Với kinh nghiệm mà ông Howard Limbert - trưởng đoàn khảo sát hang động của Hội Hang động hoàng gia Anh - đã truyền cho từ những lần đi hang trước đó, anh hú lên mấy tiếng thật to để nghe tiếng vọng trở lại dài hay ngắn nhằm biết được độ sâu, rộng của hang. Tiếng hú vang rất xa nhưng không hề quay trở lại nên anh biết hang này rất lớn và dài. In vào đầu vị trí, đường đi vào hang chắc chắn rồi, anh quay về.

Ngày 5-4-2009, đoàn khảo sát của ông Howard Limbert trở lại và cùng anh lên đường khảo sát hang lớn này. Ngày 6-4 đoàn lên đến cửa hang sau khi nghỉ lại một đêm giữa rừng tại khu vực hang Én. Đoàn vừa tới cửa hang đã nghe tiếng gió thổi ào ào. Biết là có hang thật như anh đã nói, cả đoàn ai cũng vui, bắt tay chúc mừng anh và mừng cho cả việc tìm ra hang mới.

Trong hang có nhiều thạch nhũ, nhưng do quá tối nên không thể thấy hết được vẻ đẹp của nó. Hồ Khanh chỉ biết là hang lớn hơn nhiều so với Phong Nha, Tiên Sơn mà anh thường theo bạn bè lên chơi. “Đường đi rất khó khăn trong ánh sáng chập chờn của đèn. Nhiều đoạn đoàn phải dùng dây thừng lần theo để vào sâu hơn. Trong hang này có nhiều nước nên rất mát, lại có cả suối chảy xiết”.

Thành viên của đoàn cho anh biết thạch nhũ trong hang này là loại nhũ già. Và anh chỉ biết nhũ già là loại nhũ mọc từ nền hang lên tới trần, còn nhũ non là nhũ mọc từ trần hang xuống, ở những chỗ đang có nước nhỏ tí tách. Vào gần 3km thì hang phát lộ một vòm cao hun hút. Ánh sáng nơi đây vỡ òa vì nhìn thấy được Mặt trời. Sau 6,5km chiều dài trong hang, đoàn phải trở lại vì sợ không kịp thời gian để quay ra. Vị trí hang được đoàn định vị trong hệ GPS toàn cầu. Sơn Đoòng có vị trí trên bản đồ hang động thế giới, với một vị thế là hang lớn nhất thế giới đến thời điểm này.

Như vậy là còn năm trong số 17 hang mà anh Khanh đã tìm ra đang chờ các chuyến khảo sát tiếp theo của Hội Hang động hoàng gia Anh, dự kiến họ sẽ trở lại VN vào năm 2011 để tiếp tục nhờ anh Hồ Khanh dẫn đường...

Anh Hồ Khanh làm phụ hồ trong làng để kiếm sống - Ảnh: L.G.