Grand Prix Bahrain vừa qua không chỉ là chặng đua hấp dẫn nhất kể từ đầu mùa giải mà còn là dẫn chứng điển hình về sự thu hút của F1 đương đại với sự kết hợp hoàn hảo giữa chiến thuật và kỹ năng vượt mặt với tốc độ cao trên đường đua.
Với việc bốn chiếc xe của Mercedes và Ferrari có được vị trí xuất phát xen kẽ nhau trên đường đua Sakhir đã sớm hứa hẹn cuộc đua ú tim đuổi bắt kiểu “mèo vờn chuột”. Diễn biến và kết quả của GP Bahrain đã cho thấy nhiều kết quả ngạc nhiên và đầy thú vị. Bên cạnh đó, khán giả còn tìm viễn cảnh cạnh tranh của phần còn lại mùa giải.
Khi chặng đua kết thúc, Raikkonen đã đánh bại Nico Rosberg để chiếm vị trí thứ nhì. Tuy nhiên câu hỏi được đặt ra là lão tướng người Phần Lan có thể mang về thành tích khả quan hơn nữa cho Ferrari bằng cách đánh bại Hamilton hay không? Ngoài ra, có phải Mercedes đã cố tình để Rosberg bị Sebastian Vettel nhảy cóc qua ở cả hai lần thay lốp. Chúng ta hãy cùng phân tích để tìm ra lời giải có hai câu hỏi trên.
Tình hình trước cuộc đua tối Chủ nhật. Trước khi cuộc đua chính thức diễn ra, các dữ liệu đều cho thấy chiến thuật mặc định và tối ưu nhất cho cuộc tranh tài tại Sakhir là chiến thuật 2 pit. Chỉ có một số tay đua có vị trí xuất phát thấp hơn năng lực như Daniil Kyvat (Red Bull, xuất phát thứ 17) hay Pastor Maldonado (Lotus, thứ 16) mới sử dụng chiến thuật khác hòng nhảy lên top trên. Tay đua người Venezuela của Lotus dường như đã theo đuổi chiến thuật 3 pit, lựa chọn của Maldonado tỏ ra hoạt động khá hiệu quả trước khi anh vướng vào những va chạm trên đường đua rồi bị phạt penalty.
Rõ ràng là với kết quả phân hạng tốt khi Vettel xuất phát thứ 2 và Raikkonen đứng thứ 4 thì Ferrari rất chủ động về mặt chiến thuật. Cả hai tay đua đều có khả năng sử dụng hai chiến thuật khác nhau hòng đánh bại bộ đôi Mercedes. Đội đua nước Đức đã lường trước và chuẩn bị sẵn các phương án đối phó với chiến thuật của Ferrari. Chúng ta hãy cùng phân tích chiến thuật của cả hai bên.
Liệu Raikkonen có thể đánh bại cả Hamilton nếu thay đổi chiến thuật? Nhiều người hâm mộ lẫn các chuyên gia đã tự đặt câu hỏi liệu Raikkonen có cơ hội về nhất tại Bahrain hay không sau khi họ thấy tay đua người Phần Lan đã sắp đuổi kịp Hamilton ở cuối chặng đua. Rõ ràng chẳng ai biết trước rằng nhà đương kim vô địch thế giới sẽ gặp vấn đề về phanh ở vòng đua cuối cùng. Mọi chuyện đều có thể xảy ra nếu Raikkonen có thêm một vài vòng đua nữa.
Tuy nhiên, dựa trên những dữ liệu thu được từ chặng đua, chúng ta có thể đặt ra bài toán rằng nếu Raikkonen thay lốp lần cuối sớm hơn vài vòng thì anh có thể đã vượt qua Hamilton ở cuối cuộc đua hay không khi rõ ràng là tay đua người Phần Lan đã bị mất rất nhiều thời gian do phải chạy với bộ lốp trung bình đã gần hết vòng đời.
Đây rõ ràng là một bài toán thú vị. Có thể nói chiếc SF15-T của Raikkonen là chiếc xe có tốc độ tốt nhất tại Sakhir cuối tuần qua. Tuy nhiên, màn trình diễn của tay đua người Phần Lan có hai vấn đề. Đầu tiên là anh chỉ đứng cuối trong top 4 tay đua xuất phát đầu. Vì thế là anh không có quá nhiều thứ để mất và ít bị Mercedes để ý hơn so với Vettel. Thứ hai là Raikkonen đã mất nhiều thời gian ở đầu chặng đua để vượt qua được người đồng đội Vettel. Sau khi thay lốp lần đầu, chiếc SF15-T của Raikkonen mới bắt đầu có được tốc độ vượt trội so với các tay đua còn lại.
Lão tướng của Ferrari sớm vượt qua Rosberg để chiếm vị trí thứ 3 ngay từ khi xuất phát. Sau đó, Raikkonen bị đối thủ đến từ Mercedes vượt lại ở vòng 4. Đây là lần đầu trong số 3 lần các tay đua của Ferrari bị Rosberg đánh bại tại Sakhir. Ở hai lần còn lại, bại tướng của Rosberg đều là người đồng hương Vettel.
Khi tình thế cuộc đua đã trở nên ổn định và rõ ràng sau giai đoạn xáo trộn lúc xuất phát, Raikkonen biết rõ khả năng của bản thân và anh đủ sức đạt tốc độ tốt hơn nữa nếu sớm vượt qua được đồng đội Vettel. Tay đua nguời Phần Lan liên tục thúc giục Ferrari quá sóng radio nhưng đội đua Italy vẫn kiên quyết yêu cầu giữ nguyên trật tự cho đến khi Vettel chủ động vào pit sớm để nhảy cóc qua Rosberg.
Lúc này, Raikkonen vẫn tiếp tục thi đấu trên đường đua với bộ lốp xuất phát. Chiến thuật của Ferrari giành cho anh được bộc lộ rõ ràng, đội đua Italy đề ra chiến thuật của Raikkonen ngược với Vettel. Theo đó, lão tướng người Phần Lan sẽ kéo dài thời gian sử dụng bộ lốp xuất phát trước khi chuyển sang dùng lốp trung bình ngay sau lần thay lốp đầu tiên. Sau đó, Raikkonen sẽ giữ được một bộ lốp mềm cho giai đoạn cuối cuộc đua, mục đích của Ferrari là sử dụng lợi thế từ bộ lốp mềm để tấn công đối thủ ở cuối chặng,
Kế hoạch của Ferrari dành cho Raikkonen càng tỏ ra hiệu quả khi cựu tay đua của Lotus đạt được tốc độ rất tốt với bộ lốp trung bình. Tốc độ của Raikkonen ngang bằng với Hamilton và vượt trội so với Vettel cũng như Rosberg khi cả ba đã thay lốp lần đầu. Điều đáng lưu ý là cả Hamilton, Vettel, Rosberg khi đó đều dùng lốp mềm chứ không phải là lốp trung bình như Raikkonen, loại lốp vốn cho tốc độ chậm hơn.
Mấu chốt của chiến thuật là liệu có phải Raikkonen đã sử dụng lốp trung bình quá lâu hay không? Khi mà ở những vòng đua cuối cùng dùng lốp trung bình, chiếc SF15-T chậm hơn đối thủ tầm 2 giây mỗi vòng. Câu trả lời của chúng tôi là tay đua người Phần Lan chỉ chạy quá 1 vòng so với mức tối ưu.
Sẽ không có nhiều khác biệt cho dù Raikkonen có vào pit lần cuối sớm hơn lựa chọn của Ferrari. Với kiểu chiến thuật offset mà Raikkonen sử dụng, tay đua phải tạo ra chênh lệch rất lớn về ưu thế lốp ở cuối cuộc đua. Tay đua của Ferrari đã sử dụng bộ lốp mềm trong 17 vòng đua cuối cùng. Mốc 19 vòng là con số tối ưu và mọi chuyện chỉ là Raikkonen đã vượt qua Rosberg trước 2 vòng. Càng về cuối, ưu thế về tốc độ giữa hai tay đua hầu như đã không còn. Tay đua người Phần Lan chỉ có thể vượt đối thủ khi bộ lốp mềm còn tốt và bộ lốp trung bình của đối thủ đang mất hiệu suất nhanh chóng.
Trên thực tế, Raikkonen đã sớm đuổi kịp Rosberg nhưng anh phải mất tới 3 vòng mới có thể vượt qua được đối thủ, nhưng đó là nhờ Rosberg bị trục trặc về phanh. Mặc dù có vẻ việc mất 2 giây mỗi vòng đua trước khi thay lốp lần cuối khiến Raikkonen phải trả giá nhưng thực tế là nếu không như vậy thì tay đua của Ferrari sẽ không thể tạo ra được lợi thế cần thiết để vượt ở cuối cuộc đua.
Sự lựa chọn của Ferrari dành cho Raikkonen có lẽ muộn hơn so với mốc lý tưởng 1 vòng đua. Nhưng nên nhớ Raikkonen thường không tin lốp mềm là loại lốp phù hợp cho giai đoạn cuối cuộc đua. Có lẽ trong trường hợp này Ferrari đã tôn trọng và tham khảo sự lựa chọn của tay đua. Vì thế không thể nói rằng việc thay lốp muộn hơn 1 vòng đua đã khiến Raikkonen mất đi cơ hội chiến thắng.
Việc Raikkonen có chiến thắng hay không phụ thuộc vào hai yếu tố khác. Nếu anh có vị trí xuất phát tốt hơn, ví dụ vị trí thứ hai của Vettel chẳng hạn thì rõ ràng là Raikkonen có đủ lợi thế để đánh bại Hamilton nếu đạt được tốc độ như tại Sakhir. Ngoài ra nếu Ferrari để Raikkonen vượt qua Vettel tại vòng 8 như yêu cầu thì có thể tay đua người Phần Lan có thêm cơ hội để sớm áp sát được bộ đôi Mercedes.
Có phải là Mercedes đã chủ động để Rosberg bị Vettel vượt qua khi thay lốp. Một lý do có thể giải thích việc Ferrari không cho Raikkonen sớm vượt qua Vettel là đội đua Italy đã đang theo đuổi dự định để Vettel vào pit sớm và nhảy cóc qua Rosberg ít vòng sau đó. Một số người lập luận rằng đó là một sự hy sinh của Vettel và giúp Raikkonen vượt qua dễ dàng khi hai tay đua của Mercedes sẽ buộc phải về pit theo Vettel. Nói cách khác là Ferrari dùng Vettel làm chim mồi để thu hút bộ đôi Mercedes.
Vettel bị Rosberg vượt qua. Ảnh: Formula 1.
Đội đua nước Đức thừa hiểu là việc Ferrari chủ định nhảy cóc sẽ sớm xảy ra. Họ dự đoán Ferrari sẽ vào pit sớm nhất là ở vòng 12. Đội đua Italy không dám vào pit sớm bởi vì lúc đó họ vẫn chưa tạo ra được khoảng cách an toàn được với chiếc xe chạy sau của Sergio Perez (Force India). Tới vòng 13, Ferrari mới có thể đưa Vettel vào pit.
Trong tình thế này, chiếc xe chạy trước luôn gặp bất lợi. Chiếc xe phía sau có thể bất ngờ vào pit, chuyển sang dùng bộ lốp mềm mới và tăng tốc, tấn công dữ dội ở vòng out-lap với mục đích tạo ra chênh lệch 2,5 giây để vượt qua xe trên. Khi chiếc xe trên phản ứng, về pit ở vòng kế tiếp thì lúc đó chiếc xe chạy sau đã tạo ra được lợi thế 2,5 giây nhờ bộ lốp mới và khiến bạn mất vị trí. Trước khi thay lốp lần đầu, Vettel đã ở vị trí thuận lợi để nhảy cóc qua Rosberg khi anh chỉ kém đối thủ có 1,8 giây. Nếu Rosberg dại dột thay lốp ngay sau Vettel 1 vòng thì ngoài việc vẫn bị vượt anh còn có nguy cơ dễ bị Raikkonen tấn công ở giai đoạn cuối.
Tuy nhiên, cần phải chú ý tới một khía cạnh khác của chiến thuật nhảy cóc. Để chiến thuật diễn ra thuận lợi, tay đua cần phải vắt kiệt sức bộ lốp ngay từ lúc đầu, điều này rất dễ khiến lốp xe bị quá nhiệt và gặp nhiều vấn đề ở giai đoạn cuối vòng đời. Việc này còn có thể làm ắc quy của ERS bị tổn hại và cạn kiệt. Hậu quả của ắc quy ERS bị cạn là ở vòng kế tiếp chiếc xe của bạn dễ bị đối thủ vượt trở lại khi họ đã thay lốp xong và có được ưu thế từ bộ lốp mới hơn và ắc quy ERS đầy. Bạn rất dễ bị vượt lại trên đoạn đường thẳng. Việc đảm bảo sự cân bằng giữa các yếu tố lợi và hại cũng giống như trò chơi mèo vờn chuột là vấn đề mà các chỉ đạo viên cần tính toán và cân nhắc kỹ.
Kịch bản trên đã diễn ra chính xác với trường hợp của Vettel và Rosberg. Tại vòng 15, chỉ hai vòng sau khi bị đối thủ vượt qua, Rosberg đã lấy lại được vị trí thứ 2 khi vượt qua chiếc SF15-T trên đoạn đường thẳng chính. Lợi thế từ ắc quy ERS được xạc đầy giúp Rosberg dễ dàng đánh bại Vettel, vốn đang bị tổn thương sau khi vắt kiệt sức lực của chiếc xe tại vòng out-lap.
Sự thật là Mercedes đã mắc những sai lầm và để Vettel vượt qua Rosberg ở lần thay lốp đầu tiên. Thời gian thay lốp của Mercedes quá dài, nhiều hơn mức trung bình tới 0,8 giây và Rosberg không tạo ra được khoảng cách an toàn trước khi thay lốp. May mắn là tay đua số 2 của Mercedes vẫn đủ sức hồi phục và lấy lại vị trí.
Mặc dù vậy, lần thay lốp thứ hai của Rosberg là một câu chuyện hoàn toàn khác. Lúc này dù biết trước chiến thuật của Ferrari nhưng Mercedes không có sự lựa chọn nào khác việc để Rosberg tiếp tục thi đấu ngoài đường đua thay vì theo Vettel về pit ngay. Nguyên nhân của lựa chọn này là nếu để Rosberg vào pit lúc đó, khả năng về nhất của Hamilton có thể sẽ bị đe doạ nghiêm trọng.
Thời điểm tối ưu mà Mercedes tính toán để Hamilton về pit lần cuối là tại vòng 33. Trong khi đó, Vettel vào pit tại vòng 32. Nếu để Rosberg vào pit ở vòng kế tiếp Vettel thì tới vòng 34 Hamilton mới có thể thay lốp. Nếu trong khoảng thời gian này xe an toàn xuất hiện thì đó sẽ là thảm hoạ với tay đua người Anh. Vì thế Mercedes không có lựa chọn nào khác ngoài việc ưu tiên Hamilton, tay đua số 1 của họ. Không riêng gì đội đua nước Đức, bất cứ đội đua nào rơi vào trường hợp này cũng sẽ xử lý như Mercedes đã làm tại Grand Prix Bahrain.
Kết cục là một lần nữa Vettel lại nhảy cóc qua Rosberg. Mặc dù vậy, may mắn lại tiếp tục đứng về phía Mercedes khi Vettel nôn nóng và mắc lỗi trước khi bị người đồng hương vượt ít giây sau. Sai lầm của Vettel còn khiến anh phải về pit một lần nữa để thay cánh trước và tụt sâu xuống phía sau.
Những diễn biến tại Grand Prix Bahrain sẽ tiên đoán những gì ở phần còn lại của mùa giải. Đầu tiên là chúng ta có thể thấy Ferrari đang có một chiếc mạnh mẽ cùng với một đội ngũ kỹ sư và chỉ đạo viên mới. Đội đua Italy đã gây ấn tượng mạnh mẽ ở 4 chặng đầu tiên của mùa giải với sự đoàn kết, kỷ luật và tinh thần thi đấu tấn công đầy chủ động. Điều này sẽ là màn khích lệ lớn lao cho các chặng đua kế tiếp.
Ferrari đang dần đuổi kịp chiếc W06 của Mercedes. Ảnh: Formula 1.
Một trong những lý do mà Ferrari tạo được chiếc xe mạnh mẽ là họ đã chế tạo được một chiếc động cơ mạnh mẽ với ắc quy và máy nén hoạt động hiệu quả trong suốt cuộc đua. Trong khi đó, Mercedes đang lựa chọn set-up chế độ động cơ bảo thủ và thiên về an toàn hơn trước để tránh rủi ro. Điều này giúp đội đua Italy có cơ hội thu hẹp khoảng cách giữa động cơ Ferrari và Mercedes xuống còn gần như không đáng kể.
Hiện nay vòng phân hạng vẫn là một lợi thế đáng kể để Mercedes có được vị trí xuất phát trong cuộc đua và một chiến thuật chủ động. Tuy nhiên, nếu Ferrari giữ được đà tiến bộ hiện nay thì sớm hay muộn thì họ sẽ thách thức được đội đua nước Đức tại cuộc đua chiều thứ Bảy, qua đó có thể cạnh tranh sòng phẳng với chiếc W06 trong cuộc đua tới ngôi vô địch.
