Tác giả người Canada T. Harv Eker đưa ra câu trả lời cho câu hỏi điều gì làm nên sự khác nhau giữa người giàu thông qua cuốn sách "Bí mật tư duy triệu phú". Một số nội dung trong cuốn sách nói đến sự khác nhau trong suy nghĩ của người và người nghèo như: người giàu tin rằng họ tạo ra cuộc đời của chính mình. Người nghèo thì nghĩ cuộc sống toàn những điều bất ngờ xảy đến với mình; Người giàu quyết tâm làm giàu, còn người nghèo chỉ đơn giản là muốn giàu có; Người giàu tập trung vào những cơ hội, người nghèo nhìn đâu cũng thấy trở ngại…

Chợt nhớ đến lời Bá Kiến trong truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao, đại để: “Bọn dân đen suốt đời không ngóc đầu lên được là bởi khi bị đè nén chúng chẳng biết làm gì khác ngoài than thở…”.
Ở một ý nào đó, nhà văn Việt Nam và tác giả người Canada có sự tương đồng.

Việt Nam là quốc gia đang phát triển nên hố ngăn cách giàu nghèo khá lớn. Người ta từng choáng váng với việc ông Đoàn Nguyên Đức mua máy bay cách đây nhiều năm hay trầm trồ khi một tỉnh “vừa vừa” như Hà Tĩnh nhưng siêu xe đầy đường.

Hành vi choáng váng hay trầm trồ, theo một nghĩa nào đó (không phải tất cả) phản ánh việc mình đang tư duy ở “phía đối lập”. Theo cách nói của Eker là “người nghèo chỉ đơn giản là muốn giàu có”, cụ thể hơn, có thể ai đó, tiếp nhận sự việc rồi ao ước mình sẽ như vậy, chứ không tính đến việc mình sẽ quyết tâm làm giàu như thế nào. Nếu sự việc không theo chiều hướng đi lên thì tháng sau sẽ lại hốt hoảng hay choáng váng khi một tỉ phú nào đó mua máy bay còn nhiều tiền hơn cả của Đoàn Nguyên Đức và xuýt xoa với những chiếc siêu xe ở Lạng Sơn, Hà Giang…

Nghèo hay thu nhập thấp thường đi kèm với không ít “hệ lụy”. Tạm hình dung, nếu đại bộ phận dân Việt Nam đều đi xe hơi thì sẽ không xảy ra cảnh hỗn loạn như ở Công viên nước Hồ Tây. Khi ngân khoản rủng rỉnh, người ta sẽ tiếp cận, hưởng thụ những giá trị khá tối ưu. Song hành với đó là cách nhìn và hành vi được làm chủ bằng ý thức cao hơn. Điều này lý giải tại sao ở các nước thu nhập bình quân đầu người cao, những chuyện đi tắm lộn xộn như thế gần như không xảy ra.

Ông Đoàn Nguyên Đức mới đây cho hay Hoàng Anh Gia Lai mỗi ngày thu về khoảng 1 tỉ đồng từ phân bò. Tức là mỗi năm, doanh nghiệp này kiếm khoảng gần 20 triệu USD từ phân được thải ra của 300.000 con bò tập đoàn. Lại một thông tin gây hốt hoảng với không ít người.

Bầu Đức nói “Riêng nguồn thu từ phân bò không hề nhỏ với khoảng 1 tỉ đồng/ngày và gần như không ai nghĩ đến”.

Câu chuyện ở đây là vị doanh nhân này đã tính đến bài toán tận thu tối đa các sản phẩm do mình tạo ra. Có thể, đó là một trong những sự khác biệt trong cách suy nghĩ giữa người giàu và người nghèo.

Xã hội thì không bao giờ chấm dứt sự phân hóa giàu nghèo cho dù đó là Singapore, Thụy Điển…nhưng Harv Eker hay cách nghĩ của bầu Đức về những đống phân bò, có thể giúp ích cho chàng trai, cô gái mới vào nghề, một sinh viên vừa ra trường, thậm chí tất cả chúng ta, chí ít là điều gì đấy như vững vàng hay lạc quan chẳng hạn…

Người giàu quyết tâm làm giàu. Người nghèo đơn giản chỉ muốn giàu có.