Sự việc bắt nguồn từ việc báo chí Úc đăng ảnh do đài Kompass TV (Indonesia) chụp, mô tả chỉ huy cảnh sát thành phố Denpasar (ở tỉnh Bali), ông Djoko Hari Utomo tung ảnh chụp ông với 2 tử tù Úc là Andrew Chan và Myuran Sukumaran trên một máy bay đưa 2 tử tù này từ Bali đến Nusakambangan ở tỉnh Trung Java để xử bắn. Trong ảnh, ông Utomo tươi cười đặt tay lên vai Chan và Sukumaran.

Tấm ảnh "tự sướng" bị dư luận Úc lên án. Trong ảnh là chỉ huy cảnh sát thành phố Denpasar, ông Djoko Hari Utomo chụp với tử tù Úc Andrew Chan trên máy bay. Ông Utomo sau đó nói đây không phải là ảnh tự sướng và chẳng biết mình được chụp ảnh - Ảnh: Kompass TV

“Những tấm ảnh này là không thích hợp, và tôi nghĩ rằng họ đã cho thấy sự thiếu tôn trọng và thiếu nhân phẩm", Thủ tướng Úc Abbott phê phán những bức ảnh này. Còn báo chí Úc gọi đó là những tấm ảnh phô diễn quyền lực "quái gở".

Tuy nhiên khi trả lời hãng tin Úc Fairfax Media, ông  Utomo nói rằng đó không phải là ảnh "tự sướng", mà đó là hành động nhằm động viên tinh thần của hai tử tù Úc. Ông nói ông chẳng biết hành động đó bị chụp ảnh (?).

Chính phủ Úc cũng phản đối việc Indonesia áp dụng các biện pháp an ninh cực kỳ nghiêm nhặt khi chuyển hai tù nhân Úc thuộc nhóm buôn lậu m‌a tú‌y "Bali 9" đi thi hành án bằng xe bọc thép đưa ra máy bay dân dụng, và có phi đội tiêm kích Su-27 hộ tống. Úc cho rằng Indonesia phô diễn quá đáng sức mạnh đối với vụ xử bắn này.

Xe bọc thép được cho là chở hai tử tù Úc rời nhà tù Kerobokan ở Bali ra sân bay ngày 4.3 để đưa đến Nusakambangan, tỉnh Trung Java để xử bắn - Ảnh: Reuters

Hai tử tù Úc Andrew Chan (trái) và Myuran Sukumaran (phải) trong xà lim chờ nghe tuyên án tại tòa án quận Denpasar, Bali ngày 21.9.2010 - Ảnh: Reuters

Sau khi cố gắng can thiệp xin giảm án bất thành, mới đây Úc đã đề xuất trao đổi tù nhân với Indonesia theo đề nghị của Bộ trưởng Ngoại giao Julia Bishop. Theo đó Úc sẽ trao trả cho Indonesia 3 tù nhân Indonesia để đổi hai tử tù Úc. Ba tù nhân này là Kristito Mandagi, Saud Siregar và Ismunandar bị kết án năm 1998 về buôn m‌a tú‌y khi tàu của họ chở m‌a tú‌y bị chặn bắt ở gần cảng Sydney, trên tàu có 400 kg m‌a tú‌y trị giá 480 triệu USD.

Indonesia đã bác bỏ đề xuất trao đổi này, tuyên bố tiếp tục thi hành án 2 tử tù Úc.

Còn 2 tử tù Úc bị Indonesia kết án t‌ử hìn‌h sau khi phát hiện họ đưa 8,3 kgm‌a tú‌y qua sân bay Bali năm 2005. Nhóm "Bali 9" này sau đó bị bắt, một số bị tuyên tù giam, số khác bị kết án tử, trong đó có 2 tội phạm người Úc.

Úc và Indonesia gần đây ở trong tình trạng quan hệ căng thẳng. Năm 2014, hai nước gần như đóng băng quan hệ ngoại giao khi các tin tức rò rỉ cho thấy Úc theo dõi và nghe lén điện thoại của tổng thống Indonesia. Úc nhiều lần đề nghị giảm án cho 2 tử tù Bali nhưng đều bị Indonesia bác bỏ.

Tuy nhiên theo báo chí Úc, ngày 6.3, tổng chưởng lý Indonesia là ông Prasetyo thông báo việc xử tử 2 tử tù Úc bị hoãn lại thêm từ 3 đến 10 ngày, lý do là ông muốn có thêm sự chuẩn bị cần thiết, dù nhỏ.

Thông báo của ông Prasetyo theo sau trả lời của Tổng thống Indonesia, Joko Widodo với đài Al-Jazeera rằng việc xử bắn 2 tử tù Úc chưa thể tiến hành trong tuần này.