Sự việc nghiêm trọng tới mức Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng phải ra chỉ thị yêu cầu VNA rà soát lại các chế đãi ngộ đối với lực lượng lao động kỹ thuật cao của mình. Chiều 12.1, VNA đã họp báo để công bố các thông tin liên quan đến vụ việc trên.

Hiện tượng nghỉ ốm bất thường

Ông Phạm Ngọc Minh - Tổng Giám đốc VNA cho biết: Trong đợt cao điểm Tết Dương lịch vừa qua (từ 30.12.2014 đến 4.1.2015) đã có tới 117 lượt phi công của VNA báo ốm và trước đó đã có hơn 30 phi công nộp đơn xin nghỉ việc. Trong đó, 90% nằm ở các đội bay tàu bay Airbus và chỉ có 10 trường hợp trong số này có giấy chứng nhận sức khoẻ của cơ quan y tế. Theo thống kê, số lượng này gấp đôi so với cùng kỳ năm 2013 và VNA coi đây là sự việc nghiêm trọng, có thể coi là việc “lãn công tập thể”.

Sự việc trở nên nghiêm trọng tới mức ngày 5.1.2015, VNA đã phải họp khẩn cấp vì chuyện lãn công nêu trên không chỉ còn ở số lượng phi công, mà có nguy cơ làm xáo trộn lịch bay, ảnh hưởng đến tư tưởng đội ngũ phi công của hãng. Cũng theo ông Minh, sự việc nêu trên đã làm xáo trộn các hoạt động bay của VNA và ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề an ninh và kinh tế xã hội của đất nước.

Đề phòng trước các tình huống nên VNA luôn có phương án dự bị tuân thủ nghiêm ngặt quy chuẩn an toàn an ninh, không để xảy ra hiện tượng thiếu tàu bay, thiếu phi công và có ngày đã phải huy động 90% lực lượng khai thác dự bị, mặc dù có ngày có đến 7 - 8 chuyến phi công báo ốm bỏ chuyến bay. Được biết, trong những trường hợp tương tự như đã từng xảy ra tại các hãng hàng không trong khu vực như Cathay, Quantas..., chính phủ thường phải đứng ra can thiệp.

Còn theo Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Lại Xuân Thanh, việc chảy máu chất xám trong lĩnh vực lái máy bay có thể sẽ tạo ra một tiền lệ xấu, vì đây là một ngành đặc thù. Việc đào tạo một phi công rất tốn kém, ngoài việc thể lực còn phải có tài chính, đơn cử hiện nay nếu đi học tự túc tại Mỹ sẽ phải chi phí trên 100.000USD.

Trả lời câu hỏi của báo giới về thông tin lực lượng lao động kỹ thuật cao muốn ra đi khỏi VNA có phải vì lý do thu nhập, Phó ban Tổ chức và Phát triển nguồn nhân lực VNA - ông Nguyễn Bùi Lâm - cho rằng quỹ lương của VNA do Bộ LĐTBXH và Bộ GTVT quản lý, việc cải tiến thu nhập của lực lượng phi công đã được thực hiện theo đúng lộ trình từ 5 - 7 năm, dự kiến đến cuối năm 2015 sẽ tương đương 75 - 80% so với phi công nước ngoài ở từng chức danh tương tự.

Cụ thể, đến tháng 7.2015 thu nhập của cơ trưởng B777 - A330 (bao gồm cả lưu trú) là 117 triệu đồng/tháng, đối với chức danh giáo viên là 217 triệu đồng/tháng. Chức danh tương ứng đối với loại tàu bay A321 là 158 triệu đồng/tháng và 198 triệu đồng/tháng. Đồng thời, VNA cũng quan tâm đến thu nhập của trên 9.000 LĐ đang làm việc tại TCty.

Lương sẽ tăng theo lộ trình

Trả lời câu hỏi của PV Báo Lao Động về việc ảnh hưởng đến nguồn nhân lực và các chuyến bay trong dịp Tết Nguyên đán sắp tới, ông Minh cho rằng số lượng phi công xin nghỉ việc không phải là quá nhiều, mới có 117 trên tổng số 600 phi công, hiện đã có một số người xin rút đơn. Do vậy, không ảnh hưởng đến các chuyến bay của VNA phục vụ trong dịp Tết Âm lịch. Trong thời gian tới, ngoài việc điều chỉnh tiền lương, VNA sẽ có giải pháp lâu dài về năng suất lao động và đặc biệt quan tâm đến đào tạo đội ngũ lao động chất lượng cao để giải quyết căn bản tư tưởng của những LĐ đang làm việc hết mình cho TCty.

Lãnh đạo VNA tại họp báo.

Theo ông Trần Thanh Hiền - Kế toán trưởng VNA, nếu so sánh đến cùng phải tính hết chi phí đào tạo gồm phi công cơ bản, chuyển loại. Những năm trước VNA bỏ ra 100% chi phí, cỡ 550 tỉ đồng cho đào tạo phi công. Nhưng 2 năm trở lại đây, VNA thực hiện xã hội hóa đào tạo phi công, một bộ phận tự bỏ tiền đào tạo cơ bản. Lộ trình cải cách tiền lương từng bước tính đủ chi phí cải cách tiền lương của phi công.

Mục tiêu đưa tiền lương theo đúng nghĩa, so sánh được với tiền lương thuê bên ngoài. Với lộ trình vừa bảo đảm xã hội hoá trong đào tạo vừa cải cách tiền lương theo hướng tăng dần thu nhập để phi công Việt Nam có thu nhập tương đương 70 - 80% phi công VNA thuê của nước ngoài. Hiện, chi phí nhân công của VNA chiếm 8% tổng chi phí hoạt động bao gồm cả người nước ngoài, tiền lương, chi phí đào tạo, phụ cấp, thuế thu nhập. Năm 2013, 2014 mặt bằng chi phí nhân công của các hãng là 12%.

Trong thời gian tới, VNA sẽ xây dựng văn bản pháp quy dưới luật để giải quyết triệt để vấn đề hãng hàng không quốc gia đào tạo nên lực lượng lao động đặc thù nhưng sẽ có sự chuyển dịch. Trong thời gian chưa có giải pháp đó thì tạm ngừng để bảo đảm lực lượng của hàng không quốc gia. “Hợp đồng có bồi hoàn chi phí, nhưng nếu nêu ra sẽ có tranh luận lớn. Chi phí cơ bản có thể gia đình trả, nhưng chi phí chuyển loại, đào tạo tái sát hạch để phi công có thể bay được thì có chi phí tính được, nhưng cũng có chi phí không tính được, tích lũy kinh nghiệm qua hàng nghìn giờ bay của VNA thì tính như thế nào, đó là vấn đề không đơn giản” - ông Hiền nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng đã có Chỉ thị số

01/CT-BGTVT tạm thời chưa chấp thuận việc chuyển đổi nhà khai thác đối với lao động kỹ thuật cao của VNA. Hiện tượng nhiều nhân viên hàng không kỹ thuật cao liên quan đến hoạt động khai thác, bảo dưỡng tàu bay xin nghỉ việc để chuyển sang làm việc tại các hãng hàng không khác sẽ tác động trực tiếp đến việc thực hiện chiến lược, kế hoạch của VNA đã được Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT phê duyệt. Hiện tượng này làm ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội và làm ảnh hưởng lực lượng dự bị cho quốc phòng, an ninh cũng như uy hiếp an toàn bay. Bộ GTVT yêu cầu VNA rà soát, thực hiện chế độ tiền lương để tăng thu nhập cho lực lượng lao động kỹ thuật cao, cùng các chế độ đãi ngộ khác... Chưa xem xét chấp thuận việc chuyển đổi nhà khai thác đối với lao động kỹ thuật cao của VNA (chưa cho chuyển việc - PV).

Theo chuyên gia về Luật Lao động, hiện trong quy chế trả lương cho NLĐ không quy định mức lương cao, mà chỉ quy định mức lương tối thiểu. Luật chỉ khống chế mức lương với hội đồng thành viên và các viên chức, còn nếu DN làm ăn có lãi cứ thoải mái trả lương cho NLĐ. Hiện một số tập đoàn, TCty lớn đã trả thu nhập cho kỹ sư trình độ cao từ 50 - 60 triệu 
đồng/tháng, bởi theo các DN nếu đi thuê chuyên gia nước ngoài sẽ phải trả lương gấp đôi. Việc trả lương là theo quy định của doanh nghiệp và cũng theo quy định tại Điều 36 Bộ luật LĐ, NLĐ làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng, nhưng phải báo cho người sử dụng lao động biết trước ít nhất 45 ngày. Do vậy, muốn giữ được NLĐ - mà ở đây là các phi công - thì cần phải trả lương theo nhu cầu công việc và mức độ đóng góp của họ cũng như lợi nhuận của doanh nghiệp thì mới có thể giữ chân được những lao động có trình độ cao.