Cuộc khủng hoảng an ninh liên quan đến vụ xả súng ở Paris tuần qua đã trở thành điểm nhấn cho một giai đoạn được đánh giá là khó khăn nhất từ trước đến nay đối với EU.
Lần đầu tiên kể từ khi thành lập, khu vực đồng tiền chung Châu Âu đối mặt với một tình thế khó khăn đến từ nhiều mặt trong cùng một thời điểm.
Và một xu thế mới cũng đang diễn ra trong bối cảnh hiện tại, khi EU đang chọn cách ngả về phía Nga để giải quyết các vấn đề của chính mình hơn là ngả về phía Mỹ như thường lệ.
Xu thế đó bắt đầu diễn ra khi Đức và Pháp, hai thành viên quan trọng nhất của EU, đã lên tiếng công khai về một sự cần thiết dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế và khôi phục lại quan hệ thương mại với Nga. Đây được xem như một động thái bất ngờ, khi nó đồng nghĩa với việc EU đã thẳng thừng từ chối xem xét vấn đề dựa trên quan điểm của Mỹ, khi Nhà Trắng vẫn muốn tạo áp lực nhất định lên điện Kremlin trước khi các cuộc họp thảo luận về tương lai mối quan hệ với Nga ở Washington kết thúc.
Một trong những nguyên nhân hàng đầu để EU làm điều đó, theo giới phân tích là do niềm tin của EU vào Mỹ để giải quyết các vấn đề hiện tại của khu vực đồng tiền chung đang bị lung lay.
Dưới áp lực của Mỹ, EU đã tuyên bố các lệnh trừng phạt kinh tế Nga để gây sức ép về vấn đề Ukraine với tổng thống Putin, nhưng sau vài tháng kết quả vẫn chẳng đi đến đâu trong khi EU đang là bên chịu thiệt hại nặng nề bởi sự đứt gãy mối quan hệ kinh tế với Nga, sự bất bình của người dân EU do các lệnh trừng phạt tăng lên, trong khi đó chính phủ mới ở Kiev vẫn đang như một cỗ máy xay tiền khổng lồ, ném bao nhiêu vào cũng không đủ.
Giải pháp dựa trên sức ép kinh tế từ các lệnh trừng phạt vì thế lại càng trở nên vô hiệu quả, khi Nga đã cơ bản thoát khỏi một cuộc khủng hoảng kinh tế, và gần như không thể tiếp tục duy trì. Trong bối cảnh đó việc EU chủ động từ bỏ chiến lược gây sức ép của Mỹ để hòa giải với Nga được đánh giá là một nước đi phù hợp.
Nếu có thể hòa giải được với Nga, mối quan hệ kinh tế được nối lại sẽ khiến hàng hóa đang dồn ứ ở Châu Âu có thể tràn vào Nga như trước, đồng thời sức ép từ vấn đề Ukraine cũng sẽ giảm hẳn.
Theo một số chuyên gia, việc EU chọn cách ngả về phía Nga thay vì Mỹ còn đang là dấu hiệu cho thấy một xu hướng mới khi Nga trở nên quan trọng hơn Mỹ với EU về phương diện kinh tế, ít nhất là trong tương lai gần. Kinh tế Mỹ dù đang có bước hồi phục đáng kể, được dự báo sẽ đạt mức tăng trưởng từ 3,2 tới 3,7% trong năm nay và cao nhất từ năm 2005, nhưng tác động của sự hồi phục này đến EU là không nhiều.
Kinh tế Mỹ hồi phục ở thời điểm hiện tại được đánh giá chủ yếu dựa trên sự khép kín của nó, các nhà hoạch định chính sách kinh tế Mỹ chủ yếu triển khai các chính sách hồi phục kinh tế dựa trên các yếu tố và phạm vi trong nước.
Nói cách khác, chỉ đến khi kinh tế Mỹ hồi phục hoàn toàn, nhu cầu nhập khẩu cao trở lại thì khi đó EU mới nhận được những ảnh hưởng tích cực.
Vì thế, dễ hiểu vì sao khi ở thời điểm hiện tại, thị trường Nga quan trọng với EU hơn thị trường Mỹ rất nhiều. Mối quan hệ kinh tế giữa EU và Mỹ giảm đi đáng kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008, khi nhu cầu tiêu dùng của người Mỹ sụt giảm hẳn. Trong khi đó quan hệ kinh tế giữa EU và Nga vẫn diễn ra đều đặn trong nhiều năm, tổng giá trị thương mại giữa EU và Nga ước tính lên tới hàng chục tỷ Euro mỗi năm.
Nga vẫn là một thị trường béo bở đối với nhiều mặt hàng của EU như nông sản, đồ điện tử và các hàng xa xỉ trong khi EU cũng là đối tác chủ yếu của khí đốt và năng lượng Nga.
Trên thực tế, trước đó đã có khá nhiều nước thành viên EU bày tỏ sự không hài lòng với Mỹ khi EU mới đang là bên chịu thiệt hại lớn nhất do theo đuổi các chính sách của Mỹ trong khi lại chẳng được Washington hỗ trợ do nền kinh tế Mỹ cũng mới hồi phục.
Chọn cách hòa giải với Nga cả về chính trị lẫn kinh tế, EU sẽ hưởng lợi cả đôi đường, vừa nối lại quan hệ thương mại với Nga vốn đang là điều rất quan trọng với sự hồi phục kinh tế của EU, vừa giảm được gánh nặng hỗ trợ cho Ukraine trong cuộc xung đột ở nước này.
Có thể trong tương lai, khi kinh tế Mỹ hồi phục và ảnh hưởng của nước này với EU tăng cao trở lại, mọi việc có thể sẽ thay đổi. Nhưng không ai có thể phủ nhận ở thời điểm hiện tại, Nga mới là đối tác cần thiết với EU chứ không phải là Mỹ.
