Sáng 20/12, Hội nghị thượng đỉnh Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 5 do Thái Lan làm chủ nhà đã chính thức khai mạc.
Với mục tiêu phát triển bền vững và toàn diện trong khu vực GMS, Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-ocha đã nhấn mạnh đến việc ưu tiên triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Khung đầu tư tiểu vùng (RIF) giai đoạn 2012-2022, với 92 dự án lớn và số vốn lên đến 30 tỷ USD.
Thủ tướng Prayut Chan-ocha đã đưa 7 lĩnh vực quan trọng để thực hiện việc kết nối GMS, bao gồm: Kết nối về vận tải; kết nối hạ tầng giao thông; lưu thông hàng hóa qua biên giới; truyền tải điện; hợp tác về kinh tế, vốn, tài chính; thúc đẩy đầu tư của các doanh nghiệp vừa và nhỏ; và hợp tác ứng phó với những thách thức môi trường, thiên tai.
Thủ tướng Lào Thoongsing Thammavong cho rằng ưu tiên là đầu tư hình thành các tuyến đường giao thông và biến chúng thành những hành lang kinh tế đồng thời với việc loại bỏ các rào cản dòng lưu chuyển hàng hóa và con người xuyên biên giới. Tổng thống Thain Sein thì cho biết, Myanmar sẵn sàng cho các dự án kết nối giao thông trên 2 tuyến hành lang Đông Tây và Hành lang phía Nam, kết nối Myanmar, Thái Lan, Lào và Việt Nam; kết nối Ấn Độ Dương với Thái Bình Dương. Thủ tướng Campuchia cũng nhấn mạnh tới hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu, an ninh nguồn nước và đề nghị các nước GMS sớm ký Hiệp định vận tải xuyên biên giới.
Đáp lại nhu cầu và kêu gọi của các nước GMS thuộc ASEAN, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nhanh chóng có những cam kết mạnh mẽ về tài chính gồm 5 tỷ USD cho GMS ngay trong năm 2015, chủ yếu dành cho xóa đói giảm nghèo. Ngoài ra còn 1 tỷ USD cho các dự án kết nối, 10 tỷ USD cho Quỹ phát triển ASEAN và 11 tỷ USD cho 26 dự án hợp tác tiểu vùng Mekong mở rộng.
Ông Lý Khắc Cường cũng thông báo vừa đạt thỏa thuận về việc xây dựng tuyến đường sắt hiện đại dài 800 km nối Trung Quốc với Thái Lan ngay trước Hội nghị này. Ngoài ra Trung Quốc cũng hứa sẽ tăng cường mua gạo và cao su của Thái Lan và cho rằng nước này sẽ là thị trường hàng nông sản lớn nhất của các nước GMS.
Bên cạnh hợp tác về kinh tế và kết nối khu vực, Thủ tướng Lý Khắc Cường cũng không quên nhắc lại quan điểm của Trung Quốc là tôn trọng và cam kết đối với hòa bình hữu nghị và ủng hộ hòa bình trong khu vực trên tinh thần láng giềng, hữu nghị. Ông khẳng định coi trọng quan hệ với ASEAN và các nước Tiểu vùng Mekong và cho rằng muốn phát triển phải có hòa bình và ổn định.
Ông Lý Khắc Cường cũng nhắc đến việc các quốc gia của khu vực đều chung dòng sông Mekong, gần gũi về địa lý và văn hóa, có thể bổ trợ với nhau về kinh tế, do đó, nước này sẽ hợp tác với các nước khu vực để bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, cam kết sử dụng khoa học nguồn nước và sẵn sang chia sẻ số liệu về khí tượng thủy văn của dòng sông Mekong.
Phát biểu tại phiên khai mạc, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng sau gần hai thập kỷ hoạt động, hợp tác GMS đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tại các nước thành viên, xóa đói giảm nghèo và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Tuy nhiên, sự chuyển động nhanh chóng của kinh tế khu vực và thế giới, sự xuất hiện của những thách thức phi truyền thống cũng như những bài học rút ra từ quá trình phát triển kinh tế của các nước thành viên thời gian qua đòi hỏi một cách tiếp cận mới, toàn diện và linh hoạt hơn cho hợp tác GMS.
Tiểu vùng Mekong phát triển thịnh vượng, gắn kết và hài hoà sẽ chỉ đạt được nếu Chiến lược 3C - kết nối, cạnh tranh, cộng đồng - được đặt trong mục tiêu tổng thể phát triển bền vững và toàn diện của Tiểu vùng Mekong. Hợp tác GMS cũng cần hỗ trợ một cách hiệu quả cho các nước Mekong trong quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng và tìm kiếm giải pháp cho những thách thức chung.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh việc cần bảo đảm sự cân bằng giữa ba yếu tố kinh tế - con người - môi trường trong hợp tác GMS. “Suy thoái môi trường có thể triệt tiêu những thành quả về kinh tế và phát triển con người; ngược lại những chính sách kinh tế xã hội đúng đắn không chỉ giúp bảo tồn mà còn phát huy tiềm năng của thiên nhiên phục vụ con người”.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ, đồng thời cho rằng trong quá trình phát triển, Tiểu vùng Mekong đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn liên quan đến môi trường, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, an ninh năng lượng, biến đổi khí hậu và thiên tai.
Việc nhìn nhận thẳng thắn và nghiêm túc những thách thức này sẽ giúp chúng ta tìm ra giải pháp phù hợp. “Cùng với Ủy hội sông Mekong (MRC), hợp tác GMS - cơ chế duy nhất hiện nay có sự tham gia của tất cả các nước ven sông Mekong - có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các nước thành viên nâng cao năng lực và phối hợp chặt chẽ trong quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong” - Thủ tướng phát biểu.
