Nhà nhà vào cuộc

Dễ dàng nhận thấy chiếm giữ những vị trí đập vào mắt trên các sạp sách, hút khách lúc này là bạt ngàn tựa sách dịch dành cho tuổi teen. Có NXB còn lập hẳn một tủ sách tuổi teen và cho gắn logo mang chữ "teen" trên bìa sách.

Các sạp sách vì thế cũng như được "thay áo" trước sự áp đảo của những bìa sách được thiết kế vui tươi, ngộ nghĩnh, hòng hút mắt các độc giả trẻ.

Đi xem sách lúc này, các độc giả luống tuổi dễ chừng thấy mình trẻ lại (hoặc... đâm "mặc cảm") trước những tựa sách "mơn mởn non tơ" này: Vờ như 19, Hôn và blog, Tán tỉnh kiểu Anh Quốc, Duyên dáng nhưng điên rồ (Con gái 15), Tự làm mình khổ (Con gái sắp 16), Bom nổ chậm (Con gái 16)...

Nhiệt tình nhất với mảng sách này phải kể đến hai cái tên: NXB Trẻ, Cty Nhã Nam và gần đây là Phương Nam.

"Tát nước theo mưa", một số NXB già cỗi hay những nhà sách mới thành lập cũng đang cố chạm một tay vào chiếc bánh với một số lượng đầu sách bước đầu khiêm tốn.

Nguyên nhân của sự bùng nổ này, được nhiều nhà làm sách cho hay: Vì đây là mảng sách rất phát triển ở nước ngoài, thu hút không chỉ độc giả tuổi teen mà còn cả bạn đọc người lớn, trong khi đó mảng sách teen trong nước lại chưa đáp ứng được về chất lượng lẫn số lượng.

Thêm vào đó, các nhà làm sách thay vì quá quan tâm đến mảng sách hàn lâm, giàu giá trị văn chương, nhưng ít giá trị thị trường, cũng đã phải để mắt nhiều hơn đến mảng sách "ăn dỗ" vừa dễ bán, vừa có phí bản quyền (có thể cũng) thấp hơn, ít kén người dịch hơn này.

Vàng thau lẫn lộn

Về mặt nội dung, các đầu sách văn học dịch dành cho tuổi teen đa phần thường là nói về các cô gái tuổi teen trong đời sống đô thị. Một số là những câu chuyện lãng mạn, nhẹ nhàng về tình bạn cùng những rung động đầu đời, từ đó mang tới những bài học kín đáo về ý nghĩa của tình yêu. Số nữa là những câu chuyện gắn với gia đình, góp phần lý giải về những mâu thuẫn thường có ở lứa tuổi ẩm ương với cha mẹ hay những người lớn tuổi khác...

Nói về tiêu chí chọn sách cho mảng sách này, bà Quách Thu Nguyệt - Giám đốc NXB Trẻ - cho hay: "Cần tránh các yếu tố khác biệt về phong tục tập quán, thuần phong mỹ tục. Cân nhắc những va đập, độ chênh về quan điểm thẩm mỹ, văn hoá ứng xử ảnh hưởng phát triển tâm - sinh lý lứa tuổi. Chú ý những giá trị thẩm mỹ và nhân văn, hướng thiện trong các tác phẩm văn học viết cho tuổi teen".

Không thể phủ nhận, cùng với sự tăng đột biến về số lượng, chất lượng mảng sách văn học dịch dành cho tuổi teen cũng đang đủ sức thuyết phục cả lớp độc giả lớn tuổi.

Văn phong trong sáng, hóm hỉnh; cốt truyện không quá phức tạp, nhưng vẫn chứa đựng đầy yếu tố bất ngờ thú vị cùng những triết lý ngầm thông minh sâu sắc, thêm vào đó là những minh họa tươi sáng, ngộ nghĩnh, giúp thỏa mãn cả phần nhìn; giá sách cũng có phần "mềm" hơn các đầu sách "hàn lâm" khác - đó là những yếu tố hấp dẫn nổi bật ở mảng sách này.

Sự nghiêm túc của người làm sách nằm trong ý thức gìn giữ và vun đắp thương hiệu của họ và trách nhiệm trước bạn đọc, chứ không nằm trong mảng sách có giá trị văn chương hay giá trị thị trường.

Tuy nhiên, trong một thị trường sách vốn đã dễ "vàng thau lẫn lộn", thì tương tự các mảng sách khác, mảng sách văn học dịch dành cho tuổi teen bên cạnh những đầu sách có chất lượng, cũng không thiếu những đầu sách dịch ẩu, dịch vội; những bản thảo chưa được lựa chọn kỹ.

Ngoài ra, còn có ý kiến lo xa: Sẽ thế nào, một thế hệ lớn lên từ những đầu sách dịch nói về những người cùng thế hệ mình nhưng thuộc về một đất nước khác, lối sống khác, trong khi lại hiểu rất ít về thế hệ mình ở trên đất nước mình, do văn học nội chưa đáp ứng được?

"Nói thế thì vô cùng lắm! - ông Vũ Hoàng Giang - Phó GĐ Cty Nhã Nam, nói - Bởi đâu chỉ mảng sách văn học dành cho tuổi teen, mà các mảng văn học thiếu nhi, chiến tranh, đương đại... của VN trong những năm gần đây cũng đã bao giờ đáp ứng được kỳ vọng của bạn đọc?

Có được những đầu sách tốt, không riêng gì ở mảng văn học dành cho tuổi teen, mà những dòng văn học khác, kể cả hàn lâm chẳng hạn, thì thay vì lo sách ngoại sẽ đè bẹp sách nội, sao chúng ta không thử hy vọng nó sẽ tiếp thêm cho văn học VN một cú hích đáng kể?".