Ham kiếm thêm nhiệm kỳ thứ năm, Tổng thống Burkina Faso bị lật đổ

Vì ham kiếm thêm nhiệm kỳ thứ năm, tổng thống Burkina Faso bị lật đổ hôm 30.10, sau khi người biểu tình đốt cháy các trụ sở công quyền.

Burkina Faso là một trong những nước ổn định nhất ở phía tây châu Phi, cho đến khi quân đội tuyên bố giải tán chính phủ tổng thống Blaise Compaore, người tính chuyện nối dài 27 năm cầm quyền.

Tướng Honoré Nabéré Traoré ra tuyên bố có chữ ký và dấu mộc, nêu Burkina Faso được đặt trong tình trạng giới nghiêm, một chính phủ lâm thời tạm năm quyền lực trong 12 tháng và sẽ bầu cử quốc hội trong vòng một năm.

Cuộc bầu cử này dự tính tổ chức trong năm 2015, nhưng tổng thống Compaore-đã làm 4 nhiệm kỳ - vào ngày 30.10 đề nghị quốc hội thông qua luật cho ông tự do kiếm thêm nhiệm kỳ thứ năm.

Trước thông tin này, giới trẻ nổi lửa đốt trụ sở quốc hội, trụ sở đảng ầm quyền, tòa thị chính và xông vào nhà của những người thân của tổng thống, theo BBC.

Thủ đô Burkina Faso hỗn loạn, kênh truyền hình tư nhân Afircable chiếu cảnh hàng ngàn thanh niên nhấn còi xe, đốt vỏ xe, thổi kèm vuvuzela inh ỏi và kéo đổ tượng tổng thống. Reuters đưa tin lực lượng an ninh bắn chết 3 người phản đối.

Một nghị sĩ cầm cờ tháo chạy khỏi cuộc đốt phá trụ sở quốc hội

Theo một người thân cận, ông Compaore lánh trong dinh tổng thống ở thủ đô Ouagadougou, cố gắng thương lượng với quân đội. Đến chiều thứ Năm qua, ông từ bỏ ý định làm thêm một nhiệm kỳ, nhưng cuộc phản đối tiếp tục.

Cuối khuya 30.5, ông Compaore tuyên bố không chịu từ chức. Sau đó, chưa thể biết ông hiện thế nào. Một cố vấn của tổng thống Bờ Biển Ngà (đồng minh của ông Compaore) nói việc ông mất quyền lực chỉ còn là vấn đề thời gian.

Quan chức giấu tên này nói có thể trong 48 giờ nữa, ông Compaore sẽ phải từ chức. Pháp từng đô hộ Burkina Faso và đang có một căn cứ đặc nhiệm ở đó, đã lên án các hoạt động B.L và kêu gọi mọi người bình tĩnh.

Pháp xem ông Compaore là đồng minh cốt cán để chống các tổ chức Hồi giáo cực đoan có quan hệ với Al- Qaeda.

Từ nhiều tháng qua, các nhà ngoại giao thuyết phục ông Compaore đừng ráng kiếm thêm một nhiệm kỳ. Bộ Ngoại giao Mỹ đặc biệt công khai chỉ trích kế hoạch này.

Ngày 30.10, Nhà Trắng đã lập lại quan điểm: kêu gọi tất cả các bên, gồm lực lượng an ninh, chấm dứt B.L và trở lại một tiến trình hòa bình.

Các nhà ngoại giao Mỹ cũng dọa sẽ ngưng gói viện trợ 480 triệu USD, nếu ông Compaore muốn tiếp tục có nhiệm kỳ thứ năm.

"Nổi dậy mùa xuân" phần 2

Nhưng ông Campaore vẫn không lắng nghe. Và nếu người phản đối gạt được ông xuống khỏi ghế tổng thống, đây sẽ là lần đầu tiên một phong trào nhân dân thành công trong việc lật đổ một độc tài ở vùng hạ sa mạc Sahara châu Phi, kể từ sau cuộc “nổi dậy mùa xuân” năm 2011.

Khi cuộc “nổi dậy mùa xuân” này bùng lên ở vùng bắc châu Phi, các nhà phân tích đã dự báo nó sẽ lan xuống miền nam, nơi một số lãnh đạo tiếp tục bám quyền lực.

Sự hỗn loạn ở thủ đô Burkina Faso cho thấy giới trẻ thành thị châu Phi ngày càng bất mãn những vị lãnh đạo cao tuổi.

Đa số trong 17 triệu dân Burkina Faso chưa được 1‌8 tuổ‌i, không hề nhớ việc ông Compaore từng làm cuộc đảo chính năm 1987, rồi làm tổng thống cho đến nay. Dưới thời ông, Burkina Faso theo đuổi một mô hình dân chủ như nhiều nước hàng đầu châu Phi, như Uganda, Cameroon, Gabon và Nigeria:

Bầu cử luôn được tổ chức, được ca ngợi là công bằng, nhưng chiến thắng luôn thuộc về đảng cầm quyền. Các trưởng lão ủng hộ những lãnh đạo mãn nhiệm vì sợ mất quyền lợi nếu họ ủng hộ phe đối lập.

Tổng thống Nigeria Goodluck Jonathan có thể dễ dàng thắng nhiệm kỳ 2 trong cuộc bầu cử năm tới.

Giới truyền thông hoạt động tự do, nhưng cũng dành ưu ái cho các chính phủ vốn “đưa phong bì” cho các nhà báo dự những cuộc họp báo của chính phủ.

Đó là những cung cách điều hành dẫn đến sự bất mãn, khi làn sóng giới trẻ tìm đến các thành thị và thất vọng vì tìm không ra việc làm.

Tại Senegal, những cuộc biểu tình năm 2012 của các ca sĩ rap đã khiến tổng thống Abdoulaye Wade, 85 tuổi, không thể có nhiệm kỳ thứ ba.