Trong những năm qua gần đây, Bắc Kinh tỏ ra đặc biệt quan tâm tới Biển Đông, vùng biển có nhiều bãi san hô nằm gần bờ biển của không chỉ Trung Quốc mà còn Việt Nam, Malaysia, Philippines, Brunei và Đài Loan.
Tờ The New York Times (NYT) cho hay để hiện thực hóa những tuyên bố đơn phương về chủ quyền lãnh hải trên Biển Đông, Trung Quốc đã nhiều lần điều động tàu thuyền tới khu vực này. Điển hình, hồi năm 2013, Bắc Kinh cử một đội tàu gồm những chiếc tàu đổ bộ tấn công hiện đại nhất tới bãi cạn James (James Shoal), cách bờ biển phía đông Malaysia 50 dặm.
Hành động này là một phần trong chiến lược chính trị của Trung Quốc. Trong bối cảnh, Trung Quốc đang không ngừng lớn mạnh, Biển Đông được xem là nơi vô cùng phù hợp để Bắc Kinh phô trương sức mạnh quốc gia.
Biển Đông hiện là một trong những tuyến đường biển quan trọng bậc nhất trên thế giới khi có tới 1/3 lượng tàu thuyền vận chuyển hàng hóa toàn cầu đi qua khu vực này. Ngoài ra, Biển Đông còn là tâm điểm trong "cuộc chơi địa chính trị" đối với cả Trung Quốc và Mỹ, nhằm tăng cường mối quan hệ với các nước như Philippines, Malaysia và Việt Nam.
Song còn một lý do khác khiến Trung Quốc đặc biệt quan tâm tới Biển Đông: trữ lượng lớn dầu mỏ và khí đốt nằm dưới đáy biển. Hồi tháng Năm, tham vọng độc chiếm nguồn tài nguyên thiên nhiên ở Biển Đông của Bắc Kinh đã lộ rõ khi nước này trái phép lai dắt và hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 trong vùng biển thuộc quyền kiểm soát của Việt Nam. Điều đáng nói, giàn khoan dầu này thuộc sở hữu của Tập đoàn Dầu mỏ ngoài khơi quốc gia Trung Quốc (CNOOC), công ty khai thác năng lượng ngoài khơi lớn nhất tại Trung Quốc.
Sau hơn 2 tháng xuất hiện trái phép trên vùng biển của Việt Nam, Trung Quốc đã kéo giàn khoan Hải Dương-981 về gần đảo Hải Nam của nước này. Tuy nhiên, tới tháng Chín, CNOOC tuyên bố công ty đã phát hiện một mỏ khí đốt lớn nằm dưới đáy biển. Điều này ám chỉ Trung Quốc đang ngày càng trở nên thành thục trong hoạt động khai thác ngoài khơi.
Theo ước tính của Cơ quan quản lý Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), đáy Biển Đông hiện đang chứa trữ lượng dầu mỏ lên tới 11 tỷ thùng và 190 ngàn tỷ m3 khí đốt tự nhiên. Nếu như dự đoán của cơ quan này được kiểm chứng là đúng sự thật, khối lượng khí đốt trên Biển Đông sẽ tương đương với trữ lượng của Mexico, một nhà sản xuất cỡ trung bình và đứng thứ 10 trên thế giới.
Song, hiện nay, Biển Đông còn rất ít khu vực chưa được khai thác. Hoạt động tìm kiếm cũng như khai thác dầu mỏ và khí đốt đã diễn ra tại nhiều vùng biển gần bờ biển Trung Quốc, Việt Nam, Malaysia, Brunei và Philippines.
EIA ước tính vào năm 2011, 5 quốc gia trên đã khai thác 1,2 triệu thùng dầu mỗi ngày và 3.200 tỷ m3 khí đốt tự nhiên trên Biển Đông. Khối lượng này tương đương với sản lượng khai thác dầu thô của khu vực Bắc Dakota và tương đương sản lượng khai thác khí đốt hàng năm của Ả Rập Xê-út vào năm 2012.
Tuy nhiên, hoạt động khai thác dầu mỏ và khí đốt trên Biển Đông lại bị giới hạn bởi những tranh chấp chủ quyền cũng như thời tiết khắc nghiệt mà điển hình là sóng thần và hạn chế công nghệ kỹ thuật làm giảm khả năng khai thác ở vùng biển sâu.
CNOOC đã tìm cách cải thiện khả năng khai thác ngoài khơi bằng cách mua lại công ty Nexen của Canada với giá 15 tỷ USD vào năm 2012. Bởi Nexen từng là công ty có kinh nghiệm khai thác ở vùng biển sâu tại Vịnh Mexico.
Trong khi đó, ngay cả các nhà nghiên cứu cũng đang tìm kiếm nguồn tài nguyên ở những vùng biển sâu trên Biển Đông. Điển hình, kể từ ngày 26/1 – 30/3 năm nay, tàu khoan thăm dò dại dương Joides Resolution đã tiến hành nghiên cứu tại những vùng biển sâu nằm giữa Biển Đông.
Theo đó, các nhà khoa học từ 12 quốc gia bao gồm Trung Quốc, Mỹ, Việt Nam, Philippines và Đài Loan đã tham gia cùng Tiến sĩ Li Chun-feng tại Đại học Tongji tại Thượng Hải, người đảm nhận vị trí giám đốc, tiến hành nghiên cứu trữ lượng năng lượng dưới đáy Biển Đông. Mặc dù, sự xuất hiện của tàu Joides Resolution được công bố phục vụ lợi ích khoa học nhưng sau đó, Tiến sĩ Li cho hay có bằng chứng dưới đáy Biển Đông hiện đang lưu trữ lượng "khổng lồ" khí đốt và dầu mỏ.
"Cuộc thám hiểm của chúng tôi phát hiện các lớp sa thạch (đá cát) và đá phiến dày giàu hữu cơ tại khu vực ngoài cùng rìa lục địa và vùng tiếp giáp giữa lục địa và đại dương. Điều này cho thấy đây là khu vực có khả năng chứa lượng lớn dầu mỏ và khí đốt", NYT dẫn lời Tiến sĩ Li.
Công ty Husky đã hợp tác với CNOOC khai thác mỏ khí đốt tự nhiên Liwan, phía bắc Biển Đông từ cuối tháng Ba.
Trong khi đó, một số công ty cũng đã bắt tay vào tìm kiếm nguồn trữ lượng năng lượng mới. Theo đó, nhà sản xuất khí đốt và dầu mỏ Canada Husky Energy và CNOOC đã bắt đầu tiến hành khai thác thương mại tại mỏ khí đốt tự nhiên Liwan, phía bắc Biển Đông từ cuối tháng Ba.
Trước đó, vào năm 2006, Husky đã khai thác một mỏ khí đốt, nằm cách Hong Kong về phía đông nam 190 dặm. Đây cũng là thương vụ làm ăn lớn nhất từ trước tới nay của Husky, công ty hiện nằm dưới sự điều hành của doanh nhân Hong Kong Li Ka-shing. Mỏ khí đốt này đã được trù định trước cung cấp năng lượng cho đồng bằng Châu Giang bao gồm hai thành phố công nghiệp là Thâm Quyến và Quảng Châu.
Để giảm tình trạng ô nhiễm báo động do sử dụng nhiên liệu than đá, Trung Quốc đang kỳ vọng tăng lượng khí đốt sử dụng lên 10% vào năm 2020 thay vì 5% như năm 2012. Và lượng khí đốt tiềm ẩn dưới lòng Biển Đông sẽ giúp Trung Quốc hiện thực hóa kế hoạch này.
