Xem Video: Phát triển cảng biển và dịch vụ logistics tại khu kinh tế Nghi Sơn
Khẳng định ưu thế vượt trội
Cảng chuyển tải Hòn Nét gồm 2 khu chính là Hòn Nét và hòn Con Ong. Trong đó, khu vực Hòn Nét có chiều dài gần 7km gồm 29 điểm neo đậu, tiếp nhận tàu trọng tải đến 120.000 tấn; khu vực hòn Con Ong có chiều dài khoảng 10,5km, gồm 44 điểm neo đậu, tiếp nhận tàu tải trọng đến 65.000 tấn.
Qua nghiên cứu đánh giá của Bộ GT-VT, trong 6 cụm cảng của Quảng Ninh và các cảng của khu vực miền Bắc hiện nay, cảng Hòn Nét - Con Ong đang sở hữu rất nhiều thế mạnh vượt trội so với cảng khác. So sánh đối chiếu thực tế với cảng Lạch Huyện (TP Hải Phòng) cho thấy, mức tăng trưởng của Hòn Nét - Con Ong đang rất tốt so với quy hoạch đặt ra. Cụ thể, theo quy hoạch đến năm 2020, sản lượng hàng hóa thông qua cảng Hòn Nét - Con Ong là 10-36 triệu tấn thì con số thực tế lên tới 66 triệu tấn (tăng 200% so với quy hoạch). Trong khi đó, khu vực Lạch Huyện (TP Hải Phòng) quy hoạch đến năm 2020 đạt công suất 45-50 triệu tấn; tiếp nhận được tàu 80.000 tấn, năm 2030 đạt công suất 115 - 125 triệu tấn, tiếp nhận được tàu 100.000 tấn, thì đến năm 2020 chỉ đạt sản lượng 12,5 triệu tấn và tiếp nhận được tàu 132.000 tấn.
Tàu ANNOU MAX trọng tải gần 180.000 tấn, lớn nhất từ trước đến nay, vào làm hàng tại cảng Hòn Nét (TP Cẩm Phả) ngày 4/6/2019. Ảnh: Đỗ Phương
Trong tương lai, mức tăng trưởng ở Hòn Nét - Con Ong sẽ tiếp tục gia tăng khi cảng Lạch Huyện đang ngày càng bị sa bồi. Hiện luồng thiết kế ở đây đã giảm từ -14m xuống còn -12,8m và luồng nước trước cảng từ -16m xuống còn -9m, khiến cho Lạch Huyện giờ chỉ có khả năng đón được tàu trọng tải 12.000TEU (tàu đã giảm tải 40%). Để duy trì vấn đề về luồng, Lạch Huyện sẽ cần chi phí rất lớn lên tới hàng nghìn tỷ đồng cho công tác nạo vét.
Trong khi đó, tùy từng vị trí, Hòn Nét - Con Ong đang có luồng nước từ -7m đến -13,4m, việc sa bồi cũng không đáng kể. Mặt khác, do nằm trong Vịnh Bái Tử Long, nên khu vực này không bị tác động của sóng và gió, rất thích hợp cho việc chuyền tải hàng. Năm 2019, Hòn Nét - Con Ong đã từng đón thành công một tàu biển có tải trọng gần 180.000 tấn, lớn nhất từ trước đến nay vào làm hàng (tàu đã giảm tải 40%).
Thêm một điểm đặc biệt là hiện nay trong toàn bộ khu vực miền Bắc chỉ có khu neo đậu ở cảng Hòn Nét - Con Ong có khả năng tiếp nhận tàu chở hàng xô, rời rắn cỡ lớn. Ngoài ra, đây là khu vực duy nhất cho phép bốc xếp hàng hóa dạng rời, như: Than, clinker, xi măng, đá... kích thước nhỏ, phục vụ cho hoạt động xuất khẩu.
Sở hữu nhiều lợi thế vượt trội, nên từ năm 2017 đến nay, tốc độ tăng trưởng về sản lượng hàng hóa và tàu, thuyền trọng tải lớn thông qua cảng biển ở khu vực Hòn Nét - Con Ong ngày càng tăng, thời gian lưu lại khu neo đậu cũng dài ngày hơn. Với những thế mạnh này, theo quy hoạch của Bộ GT-VT, cảng Hòn Nét - Con Ong đã được xác định là cảng nhóm 1. Sau khi dự án nạo vét luồng của Bộ GT-VT thực hiện xong, nơi này sẽ có khả năng tiếp nhận tàu 200.000 tấn.
Tạo đà phát triển cho giai đoạn mới
Tàu neo đậu tại bến phao nổi ở khu vực Con Ong.
Mặc dù hội tụ nhiều tiềm năng, lợi thế, nhưng hiện nay các khu neo đậu hiện hữu tại khu vực này đang quá tải, gây khó khăn cho doanh nghiệp làm thủ tục XNK. Thậm chí có nhiều thời điểm, phương tiện vận tải XNK phải neo đậu tại phao số 0 để chờ đợi điểm neo tại khu chuyển tải Hòn Nét, gây thiệt hại không nhỏ cho doanh nghiệp do bị hãng tàu phạt dôi nhật.
Đề cập đến câu chuyện này, ông Heru Setiawan, Giám đốc mua hàng Công ty CP Xi măng Thăng Long, chia sẻ: Trong 5 tháng đầu năm 2020, công ty xuất khẩu 5 chuyến hàng với 237.000 tấn clinke qua điểm Hòn Nét. Nhưng do khu vực này liên tục bị quá tải, tàu phải nằm chờ quá thời hạn đăng ký 5 ngày với hãng tàu, khiến đơn vị bị phạt 8.000 USD/ngày. Việc để tàu đỗ ngoài neo cũng làm tăng thêm cả chi phí neo đậu cho cơ quan Cảng vụ. Nếu bất cập này không sớm được khắc phục thì ảnh hưởng rất lớn đến kinh tế của doanh nghiệp.
Nói về những ảnh hưởng của doanh nghiệp, đại diện Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ Anh Thắng (TP Hạ Long), cho biết: Có những doanh nghiệp đã từng bị các chủ tàu phạt số tiền rất lớn, tổng số tiền có thể lên tới 1 triệu USD trong năm vì tàu phải nằm chờ lâu, quá thời hạn đăng ký với hãng tàu.
Những chiếc phao nổi tạm thời đang làm tỉnh bị thất thu một nguồn ngân sách khá lớn từ hoạt động cảng biển.
Không chỉ gây thiệt hại cho doanh nghiệp, do chưa được đầu tư hạ tầng cảng biển, nên các dịch vụ hậu cần sau cảng và logistics gần như không có, nên Quảng Ninh chưa thu được bất cứ một nguồn phí nào từ hoạt động này. Trong khi đó, 3 bến phao tạm thời do một doanh nghiệp ở tỉnh khác đầu tư để làm nơi neo đậu tạm thời cho các tàu thì đang mang lại rất nhiều lợi nhuận cho ngân sách của địa phương nơi doanh nghiệp này đăng ký hoạt động.
Trước thực tế đó, nhiều năm nay, vấn đề quy hoạch, nâng cấp cảng chuyển tải hàng hóa Hòn Nét đã được các cơ quan chức năng Trung ương và tỉnh Quảng Ninh phối hợp xem xét. Theo Quyết định số 2367/QĐ-BGTVT ngày 23/7/2016 của Bộ GT-VT phê duyệt quy hoạch chi tiết cảng biển phía Bắc (nhóm 1) giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 thì tại Quảng Ninh có hệ thống cảng tổng hợp quốc gia, đầu mối khu vực (loại I). Trong đó, bến cảng tổng hợp Cẩm Phả sẽ được tập trung phát triển các bến tổng hợp tại khu vực hòn Con Ong cho tàu từ 30.000 - 50.000 tấn.
Đặc biệt, trước những kiến nghị của các doanh nghiệp vận tải về việc quy hoạch tổng thể, phát triển hệ thống khu neo đậu, chuyển tải với quy mô ổn định ở khu vực cảng Cẩm Phả, Sở GT-VT Quảng Ninh đã chủ động tham mưu UBND tỉnh đề nghị Bộ GT-VT giao cơ quan chuyên môn đánh giá tổng thể hoạt động neo đậu tại khu vực Hòn Nét; đưa ra các tiêu chí để lựa chọn nhà đầu tư trên cơ sở ưu tiên các doanh nghiệp địa phương hoạt động kinh doanh tại đây.
Ông Hoàng Quang Hải, Giám đốc Sở GTVT, cho biết: Thực hiện nhiệm vụ tỉnh giao, Sở đã cùng với các đơn vị tư vấn chuyên ngành hàng đầu trong nước tiến hành nghiên cứu tuyến đường dẫn từ cảng Hòn Nét - Con Ong đến đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn. Từ đó làm động lực để kêu gọi các doanh nghiệp lớn triển khai đầu tư xây dựng cụm cảng Hòn Nét - Con Ong.
Ngày 4/3, đồng chí Nguyễn Xuân Ký, Bí thư Tỉnh ủy đã đi khảo sát tuyến luồng cảng Con Ong để đánh giá cụ thể hơn tiềm năng, thế mạnh, cũng như hạn chế của khu vực này.
Mới đây nhất, ngày 1/3, tại cuộc họp của Ban Thường vụ Tỉnh ủy với đơn vị tư vấn, đồng chí Nguyễn Xuân Ký, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, nhấn mạnh: Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV xác định Quảng Ninh sẽ tạo đột phá về kinh tế cảng biển.
Trong đó xác định cảng Hòn Nét - Con Ong là công trình động lực và thực hiện theo mô hình hợp tác công - tư. Cụ thể, phần đường dẫn ra cảng, nhà nước sẽ đầu tư và toàn bộ cảng, hậu cần sau cảng do nhà đầu tư đầu tư. Tỉnh cũng thống nhất dự án chia thành 2 giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 từ QL18 ra cảng sẽ được đầu tư sớm ngay trong năm 2021; giai đoạn 2 từ QL18 ra cao tốc Vân Đồn - Móng Cái với tổng mức đầu tư khoảng 2.300 tỷ đồng hiện đang nghiên cứu thời gian triển khai. Cùng với đó, tỉnh cũng tập trung nghiên cứu quy hoạch vùng nước, quy hoạch phân khu, quy hoạch khu dịch vụ cảng; nghiên cứu cảng Hòn Nét - Con Ong kết nối với cảng Lạch Huyện (TP Hải Phòng), Mũi Chùa, Hải Hà, Vạn Ninh.
Việc quyết tâm đầu tư đường dẫn ra cảng Hòn Nét - Con Ong cho thấy thêm một bước đi, tầm nhìn chiến lược mới của tỉnh. Không chỉ đơn giản là thúc đẩy phát triển kinh tế cảng biển của tỉnh, sự đầu tư cho Hòn Nét - Con Ong cộng với thế mạnh sẵn có của cảng Hải Phòng sẽ đưa 2 khu vực này trở thành một cụm cảng nước sâu. Qua đó làm tăng sức cạnh tranh cho hệ thống cảng biển tại Việt Nam, phát huy tối đa vai trò tiềm năng của cụm cảng nước sâu và đáp ứng xu thế phát triển của thị trường hàng hải thế giới, tạo thêm đà cho Quảng Ninh bứt phá trong giai đoạn mới ở lĩnh vực này.
