Bài toán khó của Mike Pence

Phát biểu với những người ủng hộ Tổng thống Trump ngày 4/1 (giờ địa phương) ở nhà thờ Rock Springs tại Milner, bang Georgia, Phó Tổng thống Mike Pence khẳng định họ chính là người sẽ quyết định liệu đảng Cộng hòa có tiếp tục kiểm soát Thượng viện hay không.

"Tôi ở đây vì một lý do duy nhất, đó là Georgia và nước Mỹ cần David Perdue và Kelly Loeffler quay lại Thượng viện để đảng Cộng hòa chiếm đa số", ông Pence khẳng định.

Tuy nhiên, đám đông cử tri cũng có thông điệp dành cho Phó Tổng thống.

"Chúng tôi cần ông làm điều đúng đắn ngày 6/1", một cử tri hét lớn. "Hãy chấm dứt việc đánh cắp cuộc bầu cử", những người khác hét lên và đám đông vỗ tay.

Là Chủ tịch Thượng viện, ông Pence sẽ chủ trì cuộc họp chủ yếu mang tính hình thức xác nhận kết quả Đại cử tri đoàn trong phiên họp chung của Quốc hội. Khoảnh khắc ông Pence gọi tên người chiến thắng cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 vừa qua, ông Joseph R. Biden Jr., là một sự kiện được quy định trong Hiến pháp và được phát sóng trên truyền hình.

Đây cũng sẽ là khoảnh khắc mà một số cố vấn của ông Pence phải chấp nhận kết quả kể từ khi Tổng thống Trump thất cử và thúc đẩy những cáo buộc chưa có bằng chứng về gian lận bầu cử. Các quan chức thân cận của Phó Tổng thống cũng khẳng định rằng họ coi vai trò của ông Pence chủ yếu mang tính nghi thức.

"Tôi biết tất cả chúng ta đều có những nghi ngờ về cuộc bầu cử vừa qua. Tôi muốn khẳng định với các bạn rằng tôi có cùng mối bận tâm với hàng triệu người dân Mỹ về những vi phạm trong quá trình bỏ phiếu. Tôi hứa với các bạn, đến ngày thứ Tư này, sẽ có một ngày của chúng ta ở Quốc hội", ông Pence nhận định hôm 4/1 tại Georgia.

Hiện vẫn chưa rõ thông điệp ông Pence muốn truyền tải là gì. Trên thực tế, Phó Tổng thống không có quyền lực đơn phương để gây ảnh hưởng đến kết quả của các quy trình ngày 6/1. Tuy nhiên, ông Pence đang cố gắng thận trọng, tỏ ra ông là người trung thành với Tổng thống Trump, thậm chí cả khi ông đọc to tuyên bố ông Biden là người chiến thắng.

Sau khi một số thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa cho biết họ có kế hoạch phản đối việc xác nhận kết quả phiếu đại cử tri ngày 6/1, chánh văn phòng của Phó Tổng thống, ông Marc Short đã thận trọng đưa ra một tuyên bố để không làm "mất lòng" bất kỳ ai.

"Phó Tổng thống hoan nghênh những nỗ lực của các thành viên trong Thượng viện và Hạ viện khi sử dụng thẩm quyền của mình theo Pháp Luật để thể hiện sự phản đối cũng như đưa ra bằng chứng trước Quốc hội và người dân Mỹ ngày 6/1", ông Marc Short cho hay.

Tuy nhiên, theo một nguồn tin thân cận, tuyên bố trên mặc dù phần nào xoa dịu tình hình nhưng lại không đủ mạnh mẽ để thuyết phục nhiều cử tri ủng hộ ông Trump và bản thân Tổng thống rằng, Phó Tổng thống có thể phần nào giúp đảo chiều bầu cử.

Hai nguồn tin thân cận với các cuộc thảo luận trên cho biết ông Trump đã trực tiếp gây sức ép với ông Pence để tìm kiếm một phương án thay thế trong việc xác nhận chiến thắng của ông Biden, chẳng hạn như cản trở ứng viên đảng Dân chủ nhận được 270 phiếu đại cử tri hoặc để cuộc bầu cử cho Hạ viện quyết định.

Tối 4/1, trong cuộc mít tinh vận động tranh cử cho 2 ứng viên đảng Cộng hòa David Perdue và Kelly Loeffler, ông Trump đã công khai gây sức ép với Phó Tổng thống Pence khi nói rằng: "Tôi hy vọng Mike Pence sẽ vượt qua khó khăn vì chúng ta. Dĩ nhiên, nếu ông ấy không vượt qua được, tôi sẽ không còn thích ông ấy nhiều nữa". Dù vậy, Tổng thống Trump cũng khẳng định, ông thực sự thích ông Pence.

Lòng trung thành với Trump và trách nhiệm bảo vệ Hiến pháp

Ngày 4/1, sau khi ông Pence quay trở về từ Georgia, Phó Tổng thống Pence và ông Trump sẽ nghe một bài phát biểu từ John Eastman - một luật sư khác của ông Trump ở Nhà Trắng. Ông Pence cũng đã gặp các nghị sĩ trong Thượng viện vài tiếng ngày 3/1 để chuẩn bị những điều ông sẽ phát biết tại cơ quan này.

Theo các nghị sĩ, trên thực tế, trái với kỳ vọng của Tổng thống Trump, vai trò của ông Pence trong cuộc họp Quốc hội chỉ giống như một người đại diện mở phong bì trong một lễ trao giải và đọc to tên người chiến thắng, chứ không phải quyết định người chiến thắng là ai.

"Hiểu biết thực sự của Tổng thống Trump về quy trình này rất hạn chế", Scott Reed, một chiến lược gia đảng Cộng hòa cho hay.

Tuy nhiên, một số cố vấn khác của ông Trump lại ủng hộ ý tưởng rằng ông Pence có thể tác động đến kết quả bầu cử. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn với người dẫn chương trình Jeanine Pirro trên Fox News tối 2/1, Peter Navarro, cố vấn thương mại Nhà Trắng đã đưa ra nhận định thiếu chính xác rằng ông Pence có thể đơn phương thông qua yêu cầu của thượng nghị sĩ bang Texas Ted Cruz và 11 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa khác trong một "cuộc thanh tra khẩn cấp 10 ngày" kết quả bầu cử ở những bang mà các đồng minh của ông Trump đang thách thức pháp lý.

Sáng 2/1, ông Trump đã gọi cho ông Pence và thể hiện "sự ngạc nhiên" rằng Bộ Tư Pháp đã bác bỏ đơn kiện từ những người ủng hộ ông, đồng thời tìm cách mở rộng quyền lực của Phó Tổng thống trong quy trình xác nhận kết quả bầu cử. Đơn kiện trên đã bị một thẩm phán liên bang ở bang Texas, một người ông Trump bổ nhiệm, bác bỏ ngày 1/1.

Một người thân cận với Phó Tổng thống Pence đã miêu tả nhiệm vụ của ông Pence ngày 6/1 là cân bằng giữa lòng trung thành với Tổng thống Trump và trách nhiệm bảo vệ Hiến pháp. Các thành viên trong vòng tròn thân cận của Phó Tổng thống Pence cho biết, ông Pence sẽ thực hiện theo các quy tắc khi phát biểu tại Thượng viện và thực hiện vai trò mang tính nghi thức của mình. Tuy nhiên, sau đó, ông sẽ phải tìm cách thể hiện lòng trung thành với Tổng thống Trump.

Tuy nhiên, thậm chí cả khi xoay xở được để làm "vừa lòng" Tổng thống, các chiến lược gia đảng Cộng hòa cho rằng ông Pence sẽ ở trong tình thế chính trị tồi tệ nhất nếu có ý định ra tranh cử năm 2024. Phó Tổng thống Pence sẽ không thể tránh khỏi khoảnh khắc được phát sóng trên toàn quốc khi ông tuyên bố ông Biden là người chiến thắng. Điều này có nguy cơ sẽ khiến những cử tri ủng hộ ông Trump thất vọng, những người luôn tin rằng ông Trump mới là người chiến thắng và giận dữ với bất kỳ ai họ nghĩ rằng có thể thay đổi kết quả nhưng lại không làm như vậy.

Lựa chọn của Mike Pence

Cách đây 4 năm, khi ông Pence đang đối mặt với thách thức trong nỗ lực tái tranh cử vị trí thống đốc bang Indiana, các cố vấn của Tổng thống Trump đã nhìn thấy cơ hội khi lựa chọn ông Pence là liên danh tranh cử - một nhân vật theo quan điểm bảo thủ với cách hành xử ôn hòa, đồng thời là một nhân tố hoàn hảo giúp ông Trump thu hút sự ủng hộ từ các cử tri Thiên Chúa giáo.

Kể từ đó, ông Pence đã trở thành một người bảo vệ không mệt mỏi của Tổng thống và hiếm khi nào xung đột với ông Trump.

Tuy nhiên, khi chỉ còn 16 ngày nữa là rời nhiệm sở, ông Pence đang đối mặt với tình thế mà ông đã tránh khỏi thành công trong 4 năm qua: bị Tổng thống công kích trực tiếp.

Kể từ cuộc bầu cử hồi tháng 11, các cố vấn chính trị của ông Pence đều muốn Phó Tổng thống tập trung vào cuộc đua Thượng viện ở Georgia và việc phân phối vaccine Covid-19. Tuy nhiên, không có điều gì trong 2 trọng tâm trên thu hút sự quan tâm đáng kể của Tổng thống Trump.

Dù vậy, Michael Feldman, cựu chánh văn phòng của Phó Tổng thống Al Gore nhận định: "Vai trò duy nhất của ông Pence là thể hiện sự trung thành, phục tùng và ủng hộ với Tổng thống vào những phút cuối ông ấy là Phó Tổng thống. Ông Pence sẽ làm mọi thứ ông ấy cho rằng sẽ làm hài lòng Tổng thống và những người ủng hộ ông ấy vào thời điểm này"