Điều gì tạo nên sức mạnh của não bộ?

Ảnh minh họa

Câu hỏi đặt ra là cùng có cấu tạo bộ não giống nhau, vậy tại sao có người lại tiếp thu, xử lý thông tin nhanh và dễ dàng trong khi người khác lại chậm và gặp khó khăn? Câu trả lời chính là khả năng truyền dẫn tín hiệu của các tế bào thần kinh trong não bộ chúng ta.

Khi tế bào thần kinh nhận được một tín hiệu, tín hiệu này sẽ tiềm ẩn nơi tế bào dưới dang điện hóa và chuyển từ tế bào này sang tế bào khác ở đầu nối kết bằng một loạt chất hóa học truyền đến, gọi là chất dẫn truyền xung động thần kinh (neurotransmitter) nhằm điều hành mọi  hoạt  động của cơ  thể với trí nhớ, suy nghĩ và cảm xúc.  Đây là những phản ứng của quá trình cảm thọ và chính là yếu tố tạo nên sự thông minh của bộ não.

Song trong chính bộ não, giữa các vùng não lại có sự kết nối các tế bào thần kinh khác nhau. Vùng nào có sự kết nối tế bào thần kinh mạnh mẽ thì vùng đó hoạt động tốt hơn, điều này giải thích được vì sao có người thông minh về tư duy logic, khả năng tính toán, phân tích thông tin rất tốt nhưng lại không giỏi văn học, âm nhạc, hội họa….

Nhưng liệu chúng ta có thể tăng cường độ nhạy bén của não bộ ở những vùng hiện chưa tốt không? Hay nói cách khác chúng ta có thể tăng cường trí thông minh và năng lực não bộ trong một lĩnh vực nào đó đang yếu kém không? Câu trả lời là hoàn toàn có thế. Giải pháp nằm ở việc kíc‌h thí‌ch và thử thách khu vực đó của não bộ, từ đó tạo ra nhiều liên kết nơron và tăng cường mức độ thông minh, nhạy bén. Nói cách khác, bằng việc luyện tập nhiều lần một việc gì đó, bạn chắc chắn sẽ thông minh hơn, xử lý vấn đề nhanh nhạy hơn trong hoạt động đó. Não bộ cũng giống như cơ bắp, một khi được luyện tập và sử dụng thường xuyên, sẽ có mức độ tăng trưởng mạnh mẽ hơn. Ngược lại, não sẽ yếu dần… giống như bất kỳ cơ bắp nào trong c‌ơ th‌ể khi không được luyện tập và sử dụng thường xuyên.

Có phải mỗi người được sinh ra đã có một mức độ thông minh nào đó và mức độ ấy là cố định trong suốt cuộc đời? Không phải vậy, mức độ thông minh của một người khi sinh ra là yếu tố nền tảng nhưng hoàn toàn có thể được tăng cường nếu có sự kíc‌h thí‌ch não bộ hợp lý.

Nhưng liệu có giới hạn nào cho trí thông minh không? Một người chậm hiểu có thể rèn luyện bản thân để trở nên nhanh nhạy hơn không? Các nghiên cứu cho thấy, với phương pháp chăm sóc sức khỏe trí não đúng đắn và chế độ rèn luyện trí não phù hợp, điều gì cũng có thể xảy ra.

Ảnh minh họa

Vai trò của dưỡng chất với não bộ

Não được nuôi dưỡng bằng những mạng mạch máu phong phú nhất của c‌ơ th‌ể (gồm các động mạch, tĩnh mạch và mao mạch). Ước tính, tổng chiều dài của mạch máu não lên đến hơn 160.000km, đủ để cuốn quanh trái đất 4 vòng.

Với từng nhịp tim, các động mạch mang khoảng 20 tới 25% lượng máu c‌ơ th‌ể lên bộ não, nơi có hàng tỉ tế bào sử dụng 20% lượng oxy và năng lượng dưỡng chất cần thiết trong máu mang tới cho não. Khi đang tập trung suy nghĩ, bộ não có thể dùng tới 50% năng lượng và oxy.

Khi lưu lượng máu đến não giảm xuống dưới mức cần thiết cho sự chuyển hóa, não thiếu máu sẽ bị tổn thương, các chức năng chuyên biệt ở vùng não bị thiếu máu sẽ suy giảm. Nếu tình trạng này kéo dài, mô não sẽ bị tổn thương khó hồi phục, thậm chí bị tổn thương vĩnh viễn.

Một chu trình hoạt động bình thường trong c‌ơ th‌ể người đã khiến mỗi ngày có từ 60.000 tới 100.000 tế bào thần kinh bị hủy diệt và không được thay thế. Số lượng tế bào thần kinh bị hủy diệt còn tăng lên rất nhiều nếu như não bộ bị ảnh hưởng bơi các nguyên nhân khác như:

- Do ảnh hưởng của tuổi tác gây nên thoái hóa não

- Do bị chấn thương não, tai biến mạch máu não, thiếu máu não, thiếu o xy não…

- Do ảnh hưởng của các gốc tự do

- Do ảnh hưởng của bệnh Alzhermer, Parkinson

- Do ảnh hưởng của các chất gây nghiện như rượu, cồn, thu‌ốc l‌á…

- Do ảnh hưởng của chứng trầm cảm, căng thẳng, lo âu diễn ra dài ngày.

- Do chế độ dinh dưỡng hàng ngày không cung cấp đủ năng lượng, dưỡng chất cần thiết cho não bộ trong khi não phải làm việc ở chế độ công suất cao, áp lực, căng thẳng….

May mắn thay là những tế bào còn lại có thể lãnh phần trách nhiệm của những tế bào bị tiêu hủy. Chúng sẽ mọc ra nhiều nhánh xen kẽ vào khoảng trống để tiếp nhận tín hiệu thần kinh. Sự việc này cũng giống như trong khu rừng già, một cây chết đi thì cây kế cận vươn lên, sinh ra nhiều cành để điền khuyết.

Quá trình hồi phục này phục này phụ thuộc vào độ dẻo dai của các tế bào thần kinh, các khớp nối thần kinh và các chất dẫn truyền thần kinh như là: Norepinephrine (NE, NA), Epinephrine (EN), Acetylcholine (ACh), Dopamine (DA), Serotonin (5HT), Melatonin (MT) và Histamine (HIST) có vai trò rất quan trọng trong quá trình cung cấp năng lượng, truyền tín hiệu đem lại lại sức mạnh cho não bộ…

Nhận định yếu tố tạo nên sức mạnh của bộ não, các nhà khoa học tại Mỹ đã có nhiều công trình nghiên cứu để tìm kiếm các hoạt chất sinh học có khả năng tăng cường các chất dẫn truyền thần kinh cho não bộ nhưng không gây tác dụng phụ cho c‌ơ th‌ể. Để đảm bảo được yếu tố này, các nhà nghiên cứu Mỹ đã hướng tới việc sử dụng các sản phẩm nootropic – tức sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên (tách chiết từ các thảo dược, tổng hợp từ động vật các axit amin, vitamin …) để cung cấp các dưỡng chất thiết yếu cho cho não bộ.

Vận động thường xuyên

Các nghiên cứu cho thấy, rèn luyện sức khỏe bằng sự vận động thường xuyên rất tốt cho não bộ, giảm sa sút trí tuệ. Các hoạt động thể chất giúp người già duy trì sự cân bằng trong c‌ơ th‌ể, giúp giảm căng thẳng, lưu thông máu và giảm huyết áp, giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe và sự minh mẫn. Vì vậy, người già nên thực hiện các hoạt động thể lực hàng ngày phù hợp với sức khỏe của họ như: đi bộ, tập dưỡng sinh, yoga,.. để khỏe mạnh và cải thiện trí nhớ.

Chế độ ăn uống hợp lý

Chế độ ăn uống cực kì quan trọng trong việc thay đổi trạng thái sức khỏe ở bất kì độ tuổi nào. Với người già, ăn uống đầy đủ, hợp lý sẽ tăng cường sức khỏe và trí nhớ. Chế độ của người cao tuổi cần bổ sung nhiều vitamin, chất xơ, món ăn giàu omega 3, protein một cách hợp lý, giảm thức ăn nhiều giàu mỡ, không dùng các chất kíc‌h thí‌ch, sẽ giúp cải thiện trí nhớ.

Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ có chức năng quan trọng trong việc làm giảm nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ. Người cao tuổi thường khó ngủ, hay mơ và ngủ không sâu. Vì vậy, người thân cần cố gắng giúp người già có tình trạng tâm lý tốt nhất, giảm stress và không suy nghĩ nhiều để có được giấc ngủ tốt hơn. Không sử dụng các chất kíc‌h thí‌ch ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Luyện tập não

Người già nên tìm hiểu thêm về các môn nghệ thuật; học một ngoại ngữ mới hay tính nhẩm hàng ngày,.. là hình thức tập luyện não bộ tuyệt vời, giúp người già không chỉ có thêm niềm đam mê mới, mà còn kíc‌h thí‌ch não bộ vận hành, tăng cường trí nhớ. Ngoài ra còn làm tăng sự sáng tạo, kỹ năng, sự linh động và tư duy logic.

Nghe nhạc

Nghe nhạc cũng là theo cách giúp tăng trí nhớ cho người già. Âm nhạc có ảnh hưởng quan trọng đến sự tăng trưởng và hoạt động của não bộ. Người già có thể thư giãn bằng cách lắng nghe những bài hát yêu thích nhiều lần để giúp bộ não trở thành quen thuộc với giai điệu của âm nhạc và dần dần ghi nhớ toàn bộ bài hát.

Tập trung trong 8 giây

Để tăng cường trí nhớ bạn hãy thử chú ý suy nghĩ về một cái gì đó cần để ghi nhớ trong vòng 8 giây. Có thể nói, 8 giây là khoảng thời gian ngắn ngủi, tuy nhiên nó là thời gian rất quan trọng để chuyển thông tin từ trí nhớ ngắn hạn thành trí nhớ dài hạn. Đây được xem là một trong những giải pháp số 1 để tăng cường trí nhớ cho não bộ.

Suy nghĩ tích cực

Người già thường hay lo nghĩ quá nhiều và thiếu sự chia sẻ, thấu hiểu của con cái nên sinh tính khó chịu, hay cáu gắt. Vì vậy, người thân phải luôn trò chuyện, chia sẻ với người già, giúp họ có cuộc sống thoải mái, hạnh phúc, sẽ làm cho não bộ hoạt động tốt, c‌ơ th‌ể khỏe khoắn, tránh trầm cảm để tăng trí nhớ.