Sơ cứu đúng cách và kịp thời có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể trong kết quả điều trị, gia tăng cơ hội bảo tồn thị lực.

Dấu hiệu nhận biết

Những vật thể nhỏ hay các loại dịch có thể lọt vào mắt, khiến bé cảm thấy khó chịu hoặc đau nhức. Cha mẹ nhận thấy mắt con bị đỏ hoặc bé phải nhắm nghiền mắt, không mở ra được. Tuy nhiên, không phải khi nào các bé cũng chịu khai báo với bố mẹ về sự cố ở mắt. Hãy nghĩ tới chấn thương mắt khi bé có các biểu hiện:

- Bồn chồn, bất ổn.

- Kêu đau bên trong hay xung quanh mắt.

- Nước mắt chảy giàn giụa.

- Dùng tay che một bên hoặc hai bên mắt.

- Khó cử động mắt.

- Một mắt trông khác với mắt bên kia.

- Thị lực đột nhiên giảm.

- Rách da ở mi mắt hoặc xung quanh mắt.

- Nhìn thấy máu bên trong mắt.

- Có vết bầm dập trên mắt hoặc quanh mắt.

- Nhắm ngắt quãng một bên mắt.

- Không chịu được ánh sáng chói.

Nếu nghi ngờ bé bị chấn thương mắt, bạn nên đưa con đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt hay đưa bé tới phòng khám cấp cứu gần nhất, kể cả nếu tổn thương lúc đầu trông không nghiêm trọng. Một số chấn thương mắt mức độ nặng có thể không thể hiện rõ ràng ngay từ đầu, việc xử lý chậm có thể khiến tổn thương trở nên tồi tệ hơn, gây mất thị lực vĩnh viễn.

Phân loại chấn thương

Sau đây là một số loại chấn thương mắt thường gặp ở trẻ em:

- Dị vật trong mắt: bụi, cát, vụn gỗ, côn trùng... chui vào mắt.

- Xước giác mạc: do móng tay, vật nhọn, cành cây cào.

- Vết thương đụng dập: bóng đập vào mắt, bị đấm hay huých khuỷu tay vào mắt.

- Vết thương đâm xuyên hay chảy máu: do dụng cụ nhọn như kéo, bút chì... đâm vào.

- Bỏng hó‌a chấ‌t: các hó‌a chấ‌t gia dụng bắn vào mắt.

Xử trí

Nguyên tắc chung

- Các chấn thương nhỏ và nông thường không cần điều trị và vết thương sẽ lành sau 48 giờ. Không cho trẻ sờ mó hoặc dụi mắt, không băng ép mắt vì điều này có thể khiến tổn thương trở nên trầm trọng hơn. Nếu sau 48 giờ tình hình không cải thiện thì cần đi khám bác sĩ.

- Trường hợp vết thương đâm xuyên, không được tìm cách loại bỏ vật nhọn mắc kẹt trong mắt.

- Không bôi thuốc mỡ hay các thuốc khác vào mắt. Những thuốc này có thể không vô trùng và khiến mắt trở nên trơn trượt, gây khó khăn cho việc thăm khám của bác sĩ.

- Đưa trẻ đi khám bác sĩ mắt ngay nếu có bất kỳ lo ngại nào.

Khi nào cần đi khám bác sĩ ngay:

- Đau mắt dữ dội hoặc đau dai dẳng.

- Không thể lấy dị vật ra khỏi mắt.

- Thị lực giảm.

- Chảy máu bên trong mắt.

- Đau mắt khi ra ngoài ánh sáng chói.

- Vết rách sâu quanh mắt.

Nói chung, trong những trường hợp nặng, cha mẹ không nên can thiệp nhiều mà nên đưa ngay trẻ tới cơ sở y tế. Khi không biết rõ nguyên nhân gây chấn thương và băn khoăn về cách xử trí, tốt nhất nên đắp một miếng gạc vô trùng hay tấm khăn sạch lên vùng mắt bị chấn thương và đưa bé đi khám ngay.

Phòng ngừa chấn thương mắt

Đa số các chấn thương mắt có thể được phòng ngừa nếu tuân thủ các nguyên tắc an toàn:

- Chọn đồ chơi phù hợp với lứa tuổi của trẻ.

- Tránh các đồ chơi có vật nhọn như trò bắn cung tên, ném phi tiêu hoặc các đồ chơi nguy hiểm như súng bắn đạn giả.

- Theo dõi sát khi trẻ chơi các trò chơi hay đồ chơi có thể gây nguy hiểm.

- Hướng dẫn trẻ học cách sử dụng an toàn các vật dụng có thể gây nguy hiểm như bút chì, kéo, dây chun, mắc áo…

- Dùng cửa chắn an toàn ở chân cầu thang hay nơi tiếp giáp cầu thang của mỗi tầng, tránh để trẻ ngã cầu thang gây chấn thương mắt.

- Che chắn các góc nhọn của bàn, tủ.

- Khóa chặt mọi ngăn kéo và cửa tủ mà trẻ có thể với tới.

- Giữ các loại hó‌a chấ‌t tẩy rửa trong gia đình xa tầm với của trẻ nhỏ.

- Trong số các trẻ dưới 4 tuổi bị chó cắn, có tới 15% trường hợp bị chấn thương ở mắt. Các con chó này thường quen thân với đứa trẻ, nếu bé bị cùng một con chó cắn lần thứ hai thì chấn thương thường trầm trọng hơn lần thứ nhất. Vì vậy, sau khi trong gia đình có trẻ bị chó cắn, cần chuyển ngay chó đi nơi khác.