Câu chuyện đau lòng của bé Kim Ngân trong mấy ngày vừa qua chỉ lại một lần nữa thổi bùng sự thương xót và công phẫn của xã hội, nhưng nó không hề hiếm. Ngay hôm nay, ngay cạnh ta vẫn đang xảy ra những vụ B.H tương tự. Chỉ là xã hội chưa biết mà thôi.

Cuối năm ngoái, một tờ báo đưa ra con số thống kê kinh hoàng: Chỉ trong bốn năm, từ năm 2009 đến năm 2012, cả nước xảy ra hơn 100.000 vụ B.H gia đình, trong đó B.H trẻ em chiếm 1/5. Tức, đều đều như mặt trời mọc mỗi sáng, mỗi ngày trên đất nước chúng ta có 14 vụ B.H trẻ em.

Tỷ lệ này cũng cao một cách đáng kinh ngạc trên toàn cầu. Đầu tháng này, Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đã công bố báo cáo mới nhất và quy mô nhất từ trước đến nay về tình trạng B.H trẻ em. Những con số lập tức gây chấn động toàn thế giới: Theo khảo sát tại 190 quốc gia, có khoảng 60% trẻ em (tức khoảng một tỷ trẻ em trên toàn thế giới) đang phải chịu sự trừng phạt như là một hình thức kỷ luật của người chăm sóc (cha mẹ, người nuôi dưỡng, người thân, giáo viên...) trong đó có cả đánh đập. Khoảng 30% người lớn trên toàn thế giới tin rằng trừng phạt thể chất là cần thiết để giáo dục con cái.

Tuy nhiên, chỉ một tỷ lệ nhỏ các hành vi B.L, bó‌c lộ‌t và lạ‌m dụn‌g được báo cáo và điều tra. Số thủ phạm bị bắt và quy trách nhiệm còn ít hơn nữa.

Báo New York Times bình luận về sự kiện này như sau: "Việc thu thập trên quy mô lớn nhất từ trước đến nay các dữ liệu về B.H trẻ em cho thấy mức độ đáng kinh ngạc của sự lạ‌m dụn‌g về thể chất, tìn‌ּh dụ‌ּc và tình cảm đối với trẻ em, và cũng cho thấy thái độ duy trì và biện minh cho B.L đồng thời che giấu nó tại tất cả các quốc gia".

Báo cáo của UNICEF nói, B.L đối với trẻ em phổ biến và ăn sâu trong tâm lý xã hội đến nỗi tại nhiều quốc gia chúng được mặc nhiên chấp nhận và còn được coi như là một tiêu chuẩn xử sự.

Những con số phản ánh tình trạng đáng lo ngại trên toàn thế giới. Trong một trả lời phỏng vấn, bà Susan Bissell, Phụ trách chương trình bảo vệ trẻ em tại UNICEF phát biểu: "Hiện tại, nếu có một mối quan tâm chung của xã hội loài người thì đó chính là việc chấm dứt B.L đối với trẻ em".

Giám đốc điều hành UNICEF, ông Anthony Lake thì nhận xét: "B.L sẽ đẻ ra B.L. Một đứa trẻ bị B.H sẽ có nhiều khả năng xem B.L là bình thường, thậm chí chấp nhận được và có khả năng sử dụng B.L với con cái  của chính mình trong tương lai".

Tại một hội nghị thường niên cấp khu vực do Văn phòng đặc sứ Liên hợp quốc tổ chức vào đầu tháng bảy vừa rồi ở Jamaica, lần đầu tiên vấn đề ngăn chặn B.H trẻ em đã được đặt ra. Các tổ chức tham gia đã thống nhất chương trình nghị sự năm 2015 sẽ ưu tiên kêu gọi chấm dứt B.H trẻ em.

Tại Việt Nam, vào đầu tháng 6 năm nay, chiến dịch mang tên "Chấm dứt B.L với trẻ em" cũng đã được khởi động tại tỉnh Hòa Bình để mở đầu cho tháng hành động vì trẻ em, với mục tiêu nâng cao nhận thức và khuyến khích mọi người lên tiếng và hành động nhằm ngăn chặn B.H trẻ em.

Thay đổi nhận thức là vô cùng khó khăn. Chưa kể các dạng B.H tinh thần, tại Việt Nam, tâm lý phổ biến là cha mẹ có toàn quyền dạy dỗ con cái theo cách họ muốn, kể cả đánh đập: "Thương cho roi cho vọt"! Người ngoài cấm được can thiệp tới chuyện dạy con của người khác. Trách nhiệm này được dành cho khá nhiều tổ chức nhà nước, trước nhất là Ủy ban bảo vệ bà mẹ và trẻ em, sau đến Hội Phụ nữ, công an, trường học...

Thế nhưng, trong hàng chục ngàn vụ B.H trẻ em như trên đã nói, điểm chung đáng ngạc nhiên là chúng đều được phát hiện rất trễ, khi trẻ em đã bị hành hạ nặng nề. Việc phát hiện cũng lại là do hàng xóm quá bức xúc đến mức xô cửa xông vào. Sự chủ động phát  hiện ở các tổ chức có trách nhiệm vô cùng mờ nhạt.

Khi phát hiện trẻ bị B.H, can thiệp tốt nhất là từ phía công an để ngay lập tức ngăn chặn và cách ly người B.H trẻ. Nhưng ở ta, chắc rất ít cuộc gọi cho công an khi mới có dấu hiệu B.H, vì thực tế là nếu chưa đến mức nguy hiểm thì công an cũng sẽ chỉ "dọa" mấy câu rồi đâu lại vào đấy. Người báo tin xem chừng còn bị để ý, thù vặt. Những vụ B.H mới chớm do vậy sẽ được tiếp tục giấu kín sau cánh cửa mỗi gia đình.

Lý do thứ hai là luật pháp Việt Nam chưa nghiêm. Điều 104 Bộ luật Hình Sự quy định: đối với hành vi cố ý gây thương tích với người già, trẻ em, phụ nữ mang thai, chỉ cần giám định có tỷ lệ thương tích là cơ quan điều tra có thể khởi tố đối tượng về hành vi cố ý gây thương tích. Thế nhưng, Nghị định 167/2013-CP (về quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phòng chống tệ nạn xã hội, phòng cháy và chữa cháy, phòng chống B.L gia đình) cũng quy định mức phạt tiền đối với hành vi gây thương tích cho các thành viên trong gia đình (cao nhất là 30 triệu đồng). Trả tiền để khỏa lấp việc hành hạ người thân, hiệu quả răn đe chung do vậy khó mà đạt được.

Hoàng Xuân*

*Bài viết thể hiện văn phong và góc nhìn của tác giả, một người viết báo đang sống và làm việc tại TP.HCM