Trong diễn văn đầu tiên khi vừa được giới thiệu là tân lãnh đạo TQ, Chủ tịch Tập Cận Bình trịnh trọng xin lỗi giới truyền thông vì ông xuất hiện trễ, giới thiệu 6 ủy viên ban chấp hành Đảng CSTQ (CPC) rồi nêu rõ “nhũng thách thức nghiêm trọng” mà chính phủ đang đối mặt, trong đó có nạn đút lót hối lộ và tham nhũng tràn lan làm mất uy tín CPC.

Ông Tập nói: “Để rèn thép, quý vị phải có một cây búa mạnh”. Tiếp đó, ông đã tuyên bố mở chiến dịch bài trừ tham nhũng “đập ruồi đả hổ” tức xử kỷ luật các quan tham cấp thấp lẫn cấp cao.

Thứ Ba 29.7, ông Tập được báo giới phương Tây nhận định “đã lột da hổ chúa” tham nhũng là Chu, cựu lãnh đạo cấp cao nhất bị điều tra tham nhũng từ khi thành lập CPC.

Vụ điều tra Chu cũng phá đổ “luật bất thành văn” rằng các cựu và đương kim ủy viên trung ương CPC “đều được miễn trừ điều tra vì quyền lợi ổn định của đảng”.

Là đối thủ chính trị của ông Tập, Chu bị quản thúc tại gia để điều tra từ năm 2013, sau khi đồng minh Bạc Hy Lai bị kết án tù chung thân vì tham nhũng và lạm quyền, bao che vụ vợ Cốc Lai Lai giết doanh nhân Neil Heywood người Anh.

Việc “tàn đời” của Chu đã được nói đến từ một năm trước, cùng việc bắt giữ các đồng minh chính trị, đối tác thân cận của ông ta càng là những đầu mối cụ thể.

Nhưng do trì hoãn việc công bố chính thức, các nhà quan sát cho rằng có lẽ các bậc đàn anh lão thành của Chu muốn cản ông Tập tóm đối thủ của mình.

Cuối cùng, việc công bố chính thức Chu bị điều tra xem ra chỉ được thực hiện sau khi đã có sự định đoạt số phận Chu, không còn ai đỡ được ông ta.

Nguồn tin giấu tên của Reuters nói: tuyên bố chính thức điều tra Chu trùng hợp một cuộc họp, qua đó hai cựu lãnh đạo Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào cùng ông Tập nhất trí kết luận Chu vi phạm kỷ luật đảng.

Nguồn tin nói, Chu bị buộc tội tham nhũng có liên quan đến người thân trong nhà và ông ta còn nhận hối lộ của các “quan chạy chức”. Nhưng tất cả các tội danh của Chu sẽ không được công khai.

Trước đó, để “lách” các kiểm duyệt, cư dân mạng TQ phải “chế” các tên lạ để nói về Chu, ví dụ Kang Sư Phụ, tên một loại mì ăn liền. Vài phút sau khi có tin Chu bị điều tra, lệnh cấm sử dụng tên ông được bãi bỏ, cho phép bàn luận tự do về cuộc hết thời của ông ta trên các trang mạng xã hội.

Tạp chí tài chính Tài Kinh lập tức đưa tin Chu Bân, con trai Chu, đã chính thức bị bắt vì điều hành làm ăn phi pháp. Các thông tin khác nêu Chu từng có tên Zhou Yuangen, lên trung học thì đổi tên vì có một bạn học cùng tên.

Hoặc thông tin vợ Chu là Wang Shuhua chết sau một tai nạn xe hơi, người vợ thứ hai là Jia Xiaoye, một phát thanh viên của đài truyền hình trung ương CCTV.

Nhưng tội tham nhũng của Chu sẽ xoáy vào vụ Chu Bân thu vén tài sản và số tài sản do mẹ vợ Chu Bân đứng tên: bà Zhan Minli.

Báo Tài Kinh nêu Chu Bân có quyền kiểm soát các mỏ dầu khí và cổ phiếu năng lượng mua giá rẻ, sau đó bán lại giá cao và thu lãi “khủng”. Đây là một kiểu làm ăn của những “hoàng tử đỏ”, tức con cái của những lãnh đạo cấp cao CPC.

Cuộc điều tra của Reuters hồi tháng 3 từng nêu gia đình Chu có số tài sản trị giá ít nhất 90 tỷ Nhân dân tệ (14,56 tỷ USD), hơn 300 người thân, đồng minh chính trị và nhân viên của Chu cũng bị bắt hoặc bị thẩm vấn.

Tuy nhiên, các nhà phân tích nói vụ điều tra Chu chẳng liên quan chuyện tham nhũng, mà chỉ vì Chu thách thức ông Tập. Họ còn nói: lãnh vực từng do Chu kiểm soát đơn giản sẽ được các “con hổ” khác trong ban lãnh đạo CPC chia sẻ.

Giáo sư Kerry Brown của khoa chính trị TQ tại đại học Sydney (Úc) nói: “Việc trừng phạt Chu là cuộc “xử lý sau” việc Chu bất trung khi Chu ủng hộ Bạc. Ông ta cho thấy sự ưu ái mạng lưới làm việc riêng, nuôi họ bằng sự giàu có chứ không chia sẻ tinh thần kỷ luật và đoàn kết của đảng.