Chuyện bà H. trở về sau 20 mất tích không còn “nóng” như trước đây nữa nhưng hành trình 20 năm đau khổ, tủi nhục của bà thì vẫn là câu chuyện được người dân truyền tai nhau bởi sự ly kỳ của nó. Một buổi sáng tinh sương, bà đứng trước ngôi nhà mà đúng 20 năm trước bà đã cất bước ra đi trong đêm tối. Bà cất tiếng gọi những đứa con mà ngỡ như không phải đang gọi bằng chính tiếng mẹ đẻ của mình bởi quãng thời gian sống khổ nhục bên Trung Quốc, bà không được nói bằng ngôn ngữ quê hương.
Nghe tiếng gọi, những đứa con của bà mở cửa chạy ra, ngơ ngác nhìn. Người đàn bà gầy gò, tiều tụy đứng trước mặt họ 20 năm qua đã không hiện diện ở căn nhà này. Bà ra đi trong một đêm tối trời. Từ đó tới giờ không tin tức, chẳng ai biết là bà còn sống hay đã chết. Sau cái phút giây ngơ ngác ấy là cuộc trùng phùng đẫm nước mắt của những con người cùng chung huyết thống. Bà trở về trong vòng tay gia đình sau 20 năm lưu lạc xứ người.
Câu chuyện 20 năm lưu lạc của bà được tái hiện bằng những giọt nước mắt. Quãng đời ấy bà không bao giờ muốn nghĩ đến. Tất cả cũng chỉ bởi bà quá nhẹ dạ, cả tin…
Mẹ mất sớm, cha đi bước nữa, bà trải qua tuổi thơ cay đắng cơ cực của phận “mẹ ghẻ con chồng”. 31 tuổi, quá lứa lỡ thì, bà nhận lời làm lẽ một người đàn ông hơn cả tuổi cha mình để thoát khỏi căn nhà ấy. 2 đứa con đủ nếp đủ tẻ ra đời giúp bà hoàn thành được tâm nguyện “kiếm đứa con trai” của chồng. Nhưng cũng chẳng vì thế mà cuộc sống của bà đỡ vất vả, nhọc nhằn. Ngày ngày, bà bươn chải với công việc đồng áng, ruộng vườn để nuôi con chồng, con mình và chăm người chồng già yếu.
Quần quật luôn tay nhưng cái đói, cái nghèo cứ bám riết lấy gia đình bé nhỏ. Đứa con út lên 2 nhẳng nheo như cây sậy bởi thiếu ăn, khóc ngằn ngặt suốt ngày. Bởi vậy, khi một người phụ nữ làng bên (đến giờ bà cũng chẳng còn nhớ mặt, nhớ tên) ngỏ ý giúp tìm một công việc nhẹ nhàng mà thu nhập ổn định bằng cách ra Hà Nội làm giúp việc, bà tin và đồng ý đi theo ngay.
Sau nhiều lần bỏ trốn bất thành, bà chấp nhận cuộc đời làm vợ, làm nô lệ ở đất khách. Bà làm việc quần quật từ sáng tới tối nuôi cả nhà chồng nhưng hễ có điều gì không vừa lòng, gã chồng thô lỗ lại trút trận mưa đấm đá xuống thân hình tiều tụy của vợ. Khi bà sinh một cô con gái, chồng bà cũng bớt kiểm soát hơn. Bà được nói chuyện với những người cùng xóm.
Ý định bỏ trốn vẫn nung nấu trong đầu người phụ nữ này. Một ngày, bà gặp một người phụ nữ quê Hải Dương cũng bị lừa bán sang đây làm vợ. Cùng cảnh ngộ, thấu hiểu những nỗi đau đớn, cùng cực của phận nô lệ, hai người lên kế hoạch bỏ trốn.
Bà mất mấy năm trời tích góp từng xu tiền lẻ để làm lộ phí, tranh thủ những lần được ra chợ huyện để tìm cho mình con đường thoát thân. “Quyết định bỏ trốn, tôi bị dằn vặt rất nhiều bởi đứa con gái mang quốc tịch Trung Quốc. Dẫu sao nó cũng là con tôi, là máu mủ, ruột rà, dứt đi răng được. Nhưng mà đưa nó theo thì không thể. Sau nhiều lần đắn đo, tôi quyết định ra đi một mình. Dẫu sao nó cũng cùng huyết thống với người ta, chắc chẳng ai nỡ hành hạ nó nếu tôi bỏ trốn”, bà H. tâm sự.
Bí mật hẹn nhau ở chợ, hai người phụ nữ cắt rừng chạy trốn. “Sợ bị đuổi kịp, bắt về chỉ có nước chết, chúng tôi nào có dám dừng lại để nghỉ. Cứ cắt rừng mà chạy, bất kể đêm hay ngày. Gai góc cào xước hết tay chân mặt mũi, quần áo rách như tổ đỉa. Sau những ngày đói rét, rách rưới chúng tôi đặt chân được tới biên giới. Được sự giúp đỡ của nhiều người, hầu hết là những người chưa từng quen biết chúng tôi đặt chân được về Việt Nam. Đứng trên mảnh đất 20 năm trước mình đã bước chân đi, hai chị em chỉ biết ôm nhau khóc như mưa. Dẫu có mơ tôi cũng không dám nghĩ tới ngày mình còn được trở về, được đứng chân trên quê hương của mình…”, bà trào nước mắt khi nhớ lại quãng thời gian chạy trốn của mình.
Trở về sau 20 năm lưu lạc, cảnh cũ, người xưa không còn nhưng bà vẫn cảm nhận được sự ấm áp, quan tâm chân thành của mọi người. Điều bà thấy mình được an ủi nhiều hơn cả là những đứa con, cả người con riêng của chồng đã chia sẻ nỗi đau, động viên bà vượt qua mặc cảm để sống tiếp.
