Công cuộc tiến hóa chưa bao giờ thực sự dừng lại, nên cũng dễ hiểu khi cho rằng con người chúng ta vẫn đang trải qua những chuyển hóa như mọi giống loài khác.
Thế nhưng, quá trình chọn lọc tự nhiên không phải giống như việc trang bị năng lực siêu nhiên cho người trần mắt thịt giống như trong các bộ phim khoa học viễn tưởng, mà nó diễn ra một cách chậm chạp qua nhiều thế hệ ở mức độ chúng ta khó nhận thấy. Các nhà di truyềnhọc thuộc Đại học Queensland (Úc) đã nghĩ ra cách phát hiện những thay đổi đó, bằng cách sử dụng biện pháp thống kê để truy lùng các đột biến trong ADN.
Theo báo cáo trên chuyên san Nature Genetics, nhóm chuyên gia bao gồm Jian Yang, Jian Zeng và đồng sự đã nghiên cứu dữ liệu di truyền của 126.545 cá nhân được lưu trữ trong UK Biobank, kho dữ liệu y tế ở Anh.
Họ đặc biệt giám định 28 đặc điểm phức tạp của cơ thể người, như mật độ khoáng chất ở xương gót chân, dạng hói đầu ở đàn ông, chỉ số khối cơ thể (BMI), độ tuổi xuất hiện kinh nguyệt lần đầu và mãn kinh ở nữ giới, độ tuổi phụ nữ có con lần đầu, lực siết của tay, chỉ số hông - eo. Và thông qua việc nghiên cứu các gien liên quan đến những đặc điểm trên ở các cá nhân có độ tuổi khác nhau, các chuyên gia có thể nhìn ra những điểm khác biệt giữa các thế hệ.
“Trong quá trình chọn lọc tự nhiên, hoặc “sự sống sót của các cá thể thích nghi”, những đặc điểm cải thiện năng lực sinh tồn nhiều khả năng được truyền cho thế hệ kế tiếp”, chuyên gia Yang cho biết. Đồng thời, quá trình ngược lại cũng diễn ra, khi các đột biến ADN mang theo ảnh hưởng có hại cho sức khỏe hiếm khi được chọn lọc để truyền thừa cho hậu duệ.
Và các nhà nghiên cứu cho rằng họ tìm được chứng cứ cho tình trạng này: đó là việc loại bỏ các biến thể gien ở một vài đặc điểm. Chứng cứ dễ thấy nhất được phát hiện trong các đặc điểm liên quan đến chức năng tim mạch và sinh sản.
Ở chức năng tim mạch, đội ngũ chuyên gia Úc liệt kê những thay đổi có liên quan đến vòng eo và chỉ số hông - eo. Tình trạng mỡ thừa ở phần eo trước đó được xác định có liên hệ mật thiết với việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Họ cũng phát hiện manh mối cho thấy có sự thay đổi về huyết áp. Tuy nhiên, độ tuổi mãn kinh (liên quan đến năng lực sinh sản) cho thấy dấu hiệu thay đổi mạnh nhất.
Đây không phải là lần đầu các nhà khoa học phân tích thông tin từ Biobank nhằm tìm kiếm các dấu hiệu cho thấy có sự thay đổi theo hướng tiến hóa ở người. Hồi năm ngoái, nhóm chuyên gia của Đại học California tại Irvine (Mỹ) đã nghiên cứu ADN của hơn 500.000 cá nhân.
Họ phát hiện sự tiến hóa chuộng chỉ số BMI cao ở đàn ông (có thể do dựa trên khối lượng cơ bắp), và những phụ nữ sinh con sớm. Thế nhưng, không nên quá háo hức với viễn cảnh về một con người hoàn thiện hơn. Một báo cáo vào năm 2011 cho thấy cần khoảng 1 triệu năm để một đặc điểm tiến hóa phát triển và kéo dài.
