Loài cá chép Koi đặc biệt nhận được sự quan tâm của toàn thế giới khi Tổng thống Mỹ Donald Trump có dịp cho những chú cá này ăn khi đến Nhật Bản trong một chuyến công du hồi năm ngoái. Nhưng thực tế thì cá Koi đã nổi tiếng khắp nước Nhật trong suốt nhiều thập kỷ qua, khi những nhà phối giống hàng đầu của nước này mang những giống lai (Nishikigoi) của họ tới các cuộc thi sắc đẹp cá Koi.
Trong một cuộc tranh tài được tổ chức mới đây tại thủ đô Tokyo, nhiều giám khảo vận đồ bộ, tay cầm sổ ghi chép đi xung quanh các chậu đựng cá Koi lớn xếp dọc con phố đi bộ. Những chú cá Koi này có đủ màu sắc: Trắng ngọc, đỏ nhạt, xám, xanh thẫm, vàng...
Nhưng chính đường cong của cá Koi mới là yếu tố quyết định tới 60% điểm số đánh giá chúng, theo nhà tổ chức Isamu Hattori. Màu sắc và độ tương phản của cá Koi chiếm 30% điểm số và 10% còn lại chính là nhờ "Hinkaku" - một khái niệm rất khó giải thích và cũng khó để đánh giá, mà chỉ có thể mô tả như khí chất mà con cá toát ra.
Thú vui thanh nhã
"Nuôi cá Koi cũng giống như chăm sóc con cái các bạn vậy. Bạn cần phải lo cho chúng mọi lúc mới có thể có được những chú cá khỏe mạnh và rực rỡ. Bạn cũng phải thực sự yêu quý và ngưỡng mộ chúng" - ông Mikinori Kurikara, một người phối giống cá Koi ở Saitama, phía Bắc Tokyo, cho hay.
Tại trang trại của ông, hàng nghìn chú "Nishikigoi" (cá chép có màu) nhỏ bơi xung quanh một chiếc chậu trũng chứa nước tinh khiết. Những chú cá chép Koi được các nhà phối giống để mắt tới sẽ được phát triển, trong khi những chú có số phận hẩm hiu hơn sẽ bị bán để làm thức ăn cho các loài cá khác.
"Nó thực sự là một công việc thanh nhã, và cực kỳ khó. Mọi thứ: như chỗ nuôi, chất lượng nước, thức ăn... đều cần được tính toán kỹ lưỡng" - ông Kurikara, 48 tuổi, nói - "Chúng tôi có rất nhiều bí quyết nuôi, nhưng chỉ cần mất đi cảm giác một chút thôi là có thể thất bại hoàn toàn".
Cơn sốt toàn cầu
Ngày này, gần như tất cả các khu vườn truyền thống ở Nhật Bản đều có nuôi loài chép Koi, nhưng thực tế thì truyền thống này chỉ xuất hiện trong xã hội hiện đại ở nước này trong thời gian không lâu.
Cách đây khoảng 200 năm, những người dân làng sống gần vùng núi Niigata (Tây bắc Nhật Bản) đã bắt đầu phát triển kỹ thuật phối giống mà không hề biết rằng đó chính là kỹ thuật can thiệp gen. Đầu tiên, họ bắt đầu phối giống giữa những loài cá chép có màu sắc hiếm, không phải để làm thực phẩm mà vì giá trị thẩm mỹ của chúng.
Cơn sốt nuôi Nishikigoi dần dần lan ra khắp nước Nhật và đến cả nhiều phần khác của khu vực châu Á. Chúng đặc biệt phổ biến ở Trung Quốc, nơi mà hình ảnh cá chép bơi ngược ngọn sóng được xem là biểu tượng của sự giàu có, theo ông Yukata Suga, Giáo sư thuộc viện nghiên cứu châu Á Cao cấp thuộc ĐH Tokyo.
Ngày nay, nuôi cá chép Koi đã trở thành một ngành công nghiệp lớn và lượng cá Koi mà Nhật xuất khẩu ra nước ngoài cũng bùng nổ - 90% lượng cá Koi trong nước được xuất khẩu ra nước khác hoặc được bán tại các buổi đấu giá.
Trong năm 2016, Nhật Bản đã xuất khẩu mức kỷ lục 295 tấn cá chép Koi, mang về khoản lợi nhuận 3,5 tỷ Yen (31 triệu USD), tăng gần 50% so với năm 2007, theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản.
Còn đối với những con cá chép Koi đặc biệt, "mức giá có thể lên tới mức không tưởng", ông Hattori cho hay. "Ngày nay, một con cá chép Koi 2 tuổi có thể có giá lên tới 30 triệu Yen (265.000 USD) một con, trong khi cách đây chỉ 2 năm, 2 triệu Yen đã là một cái giá rất tốt rồi", ông Hattori nói.
Giống như các chủ sở hữu ngựa, nhiều ông chủ nuôi cá Koi nước ngoài cũng đổ về Tokyo để tham gia các cuộc thi sắc đẹp dành riêng cho loài cá này mỗi năm. Một trong những chủ cá Koi, ông Yuan Jiandong, đến từ Thượng Hải (Trung Quốc), cũng có mặt tại sự kiện này.
"Đây không phải một cách để làm tiền, đó là cách chi tiền để mua vui" - ông Yuan nói - "Và khi bạn nhìn những chú cá này bơi qua bơi lại trong hồ nhà bạn, bạn dường như quên hết căng thẳng, mệt mỏi của cuộc sống thường nhật, và tìm thấy sự tĩnh tâm. Tiền cũng không thể mua được điều đó".
