Mỹ hướng đến cách tiếp cận cứng rắn này sau khi cuộc hội đàm cấp cao giữa Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Washinhton cuối tháng 9-2015 không đạt được đột phá nào về phương hướng giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông.

Quyết định cuối cùng chưa được đưa ra nhưng chính quyền Tổng thống Obama đang nghiêng về khả năng phô diễn sức mạnh quân sự, sau khi các nỗ lực ngoại giao không khiến Trung Quốc dừng các hoạt động bồi đắp và xây dựng các tiền đồn quân sự ở Biển Đông.
Các quan chức Chính phủ và Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, đang tính toán thời điểm cũng như vạch ra chi tiết cho các cuộc tuần tra nhằm bảo vệ các nguyên tắc tự do hàng hải ở các vùng biển quốc tế tại Biển Đông.

Bộ Quốc phòng Mỹ muốn tuần tra nâng cao các hoạt động tự do hàng hải mà theo đó các tàu và máy bay sẽ hoạt động trong phạm vi 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp.

Động thái này có thể làm gia tăng căng thẳng với Trung Quốc, nhưng các quan chức Mỹ cho rằng việc không triển khai tàu và máy bay đến gần các đảo nhân tạo sẽ gửi đi thông điệp sai lầm rằng Washington ngầm chấp nhận các tuyên bố chủ quyền thái quá của Bắc Kinh.

Ông Scott Harold, Phó Giám đốc Trung tâm Chính sách châu Á-Thái Bình Dương của tổ chức tư vấn chính sách Rand Corp. (Mỹ) cũng nhận định, tàu và máy bay Mỹ hoạt động gần các đảo nhân tạo sẽ nhấn mạnh rằng Washington không chấp nhận các phương pháp hung hăng để áp đặt chủ quyền của Trung Quốc.